Η νέα δικαστική απόφαση για το Φαρμακονήσι απέδωσε την ευθύνη για το θάνατο των προσφύγων στο λιμενικό. Το βλέπαμε αυτό από τότε, αλλά η εισαγγελία του ναυτοδικείου Πειραιά είχε αρνηθεί  να διερευνήσει τις ενδεχόμενες ευθύνες του λιμενικού και είχε θέσει την υπόθεση στο αρχείο.

Παρόλα αυτά και πάλι οι νέοι ένοχοι είναι λίγοι και η ευθύνη που τους αποδόθηκε μικρή, αλλά το έγκλημα είναι μεγάλο και οι νεκροί πολλοί. Δεν είναι μόνο οι νεκροί στο Φαρμακονήσι, αλλά και οι δεκάδες χιλιάδες νεκροί που αθροίζονται όλα αυτά τα χρόνια σε θάλασσα και στεριά χωρίς να αποδίδονται ευθύνες και χωρίς να αναλαμβάνει κανείς την ευθύνη. “Τόσα κορμιά ριγμένα στα σαγόνια της θάλασσας στα σαγόνια της γης· τόσες ψυχές δοσμένες στις μυλόπετρες, σαν το σιτάρι.”

Και δεν είναι μόνο οι θάνατοι των προσφύγων, αλλά και των ντόπιων. Στην αρχή ήταν οι φοιτητές που πέθαναν από αναθυμιάσεις μαγκαλιού στη Λάρισα, επειδή δεν είχαν άλλο μέσο θέρμανσης, λόγω κρίσης,  και μετά ακολούθησαν κι άλλοι. Στην αρχή ήταν ο Χριστούλας που αυτοκτόνησε στο σύνταγμα και μετά οι αυτοκτονίες έγιναν αμέτρητες και συνεχίζονται.

Για αυτό το σύγχρονο ολοκαύτωμα προσφύγων και ντόπιων είμαστε όλοι συνένοχοι. Γιατί δεν κάναμε τίποτε, για να σταματήσουμε το κακό ή γιατί αυτά που κάναμε ήταν λίγα και δεν ανέκοψαν την αθλιότητα γύρω μας. Και είμαστε συνένοχοι, γιατί επιτρέψαμε στα μάτια μας και στα αυτιά μας να εξοικειωθούν με τον ανθρώπινο πόνο. Στην αρχή ήταν λίγοι οι ναυαγοί και αναστατωθήκαμε. Και μετά έγιναν πολλοί, πάρα πολλοί, και συνηθίσαμε και η είδηση δεν αξίζει την προσοχή μας. Στην αρχή ήταν ο Χριστούλας και πληγωθήκαμε. Και μετά ακολούθησαν πολλές αυτοκτονίες και χάσαμε τον αριθμό και πάψαμε να λογαριάζουμε τους νεκρούς της οικονομικής κρίσης. Στην αρχή οι ρατσιστικές εκδηλώσεις ήταν λίγες και αντιδράσαμε και μετά έγιναν καθημερινότητα και υποταχθήκαμε.

Και μετά δεχθήκαμε τις καταδικαστικές αποφάσεις για τον Θεοφίλου και την Ηριάννα και θα τους ξεχάσουμε κι αυτούς.

Και μετά χάσαμε τον έλεγχο της ζωής μας και παραδοθήκαμε στη φενάκη των δημοσκοπήσεων.

Αλλά για όλους αυτούς τους λόγους είμαστε όλοι συνένοχοι. Και μπορεί να έχουμε βρει ελαφρυντικά για τον γερμανικό λαό την περίοδο του ναζιστικού ολοκαυτώματος, αλλά για μας τώρα, για αυτό το νέο ολοκαύτωμα δεν θα υπάρχει κανένα ελαφρυντικό.