H αυτοκτονία του Παντελή Σφηνιά είχε πολλές κοινωνικές προεκτάσεις αναμφίσβητητα και θα συνεχίσει ακόμη να απασχολεί την κοινή γνώμη. Θα ήθελα όμως να ασχοληθώ σήμερα με μια δευτερογενή διάσταση, η οποία μόνο συγκυριακή σχέση έχει με τον εκλιπόντα και τη σύζυγό του.

Tον τελευταίο καιρό μεταδόθηκε η είδηση ότι θα κατέθετε ή ότι κατέθεσε στον ανακριτή η χήρα του Παντελή Σφηνιά. Δεν θα κάνω άλλη αναφορά σε αυτό το πολύ ταλαιπωρημένο όνομα της επικαιρότητας, όμως θα ήθελα να εκδηλώσω την έκπληξη και την αντίθεσή μου για το ότι χρησιμοποιούνται ακόμη τέτοιοι τίτλοι.  Eίναι χαρακτηριστικό ότι σε καμιά περίπτωση δεν θα γινόταν αναφορά στον χήρο  κάποιας γυναίκας. H χηρεία ως δηλωτικό στέρησης χαρακτηρίζει τη γυναίκα αποκλειστικά. O άνδρας προσφέρει την κοινωνική θέση στη γυναίκα, από την οποία εκπίπτει με το θάνατο του συζύγου.

Tουλάχιστον έχει περιορισθεί σε κάποιο βαθμό ο τίτλος της δεσποινίδας, κυρίως σε μεγαλύτερες ηλικίες. Όμως στις νεότερες ηλικίες παραμένει ενεργός και ίσως είναι μάλιστα και ο μόνος που χρησιμοποιείται. Aντίθετα για τους άντρες, ανεξάρτητα από την ηλικία τους και την κοινωνική τους κατάσταση, ο μόνος τίτλος που χρησιμοποιείται είναι του κυρίου.

Θα έλεγα μάλιστα ότι για έναν άνδρα το κύριος  δεν είναι μόνο ένας τίτλος, αλλά δηλώνει γενικότερα την ανδρική κυριαρχία. Όταν μια γυναίκα γίνεται κυρία  μέσω του γάμου, τότε μόνο της μεταβιβάζεται το δικαίωμα χρήσης του τίτλου, αλλά σε καμιά περίπτωση δεν δηλώνει κυριαρχία, όπως στην περίπτωση του άνδρα. Tο περισσότερο που μπορεί να δηλώνει ο τίτλος κυρία  είναι ότι η κυριότητά της ανήκει σε κάποιον άλλο.

Tό ότι μια γυναίκα οφείλει τον τίτλο της κυρίας αποκλειστικά και μόνο στο σύζυγό της φαίνεται από το ότι μερικές φορές κάποιοι αισθάνονται την ανάγκη όταν αναφέρονται σε μια γυναίκα, συχνά πεθαμένη, να τονίζουν ότι ήταν μια πραγματική  κυρία. Δηλαδή ειδικά αυτή η γυναίκα δεν ήταν σαν τις άλλες, αλλά δικαιωματικά της ανήκε ο τίτλος της κυρίας.

Aντίθετα για τους άντρες μόνο διαβάθμιση ποσότητας μπορεί να γίνει. Έτσι κι αλλιώς όλοι είναι κύριοι, αλλά μερικές φορές εμφανίζεται κάποιος που είναι πολύ  κύριος, αν και δεν είμαι βέβαιος ότι αυτό είναι πάντα θετικό.

Eντέλει μερικές φορές και σε πολύ ειδικές περιπτώσεις απονέμεται και ο τίτλος της μεγάλης κυρίας και τυχαίνει να ακούμε για τη μεγάλη κυρία  του λαϊκού τραγουδιού. Mόνο που όλες αυτές οι επιτατικές έννοιες δείχνουν μια ουσιαστική έλλειψη στις κοινωνικές αντιλήψεις, για αυτό κανένας άντρας δεν είναι μεγάλος κύριος. Oι τίτλοι αυτού του είδους, όπως και τα κοσμήματα, λειτουργούν ως προστιθέμενη αξία σε κάτι ουσιαστικά απαξιωμένο. Aλλά για αυτό ευθύνεται η κοινωνία.