Ο σεξισμός, η ομοφοβία, ο ρατσισμός, ο κοινωνικός αποκλεισμός και κάθε είδους διακρίσεις συχνά οφείλονται σε έλλειψη παιδείας και εγκλωβισμό σε στερεοτυπικές παγίδες. Οι εκπαιδευτικοί έχουμε υποχρέωση να διαπαιδαγωγήσουμε τα παιδιά, ώστε να εξασφαλίσουμε σε αυτά περιβάλλον αλληλοσεβασμού και ανεκτικότητας, περιβάλλον που περιλαμβάνει όλη τη σχολική κοινότητα, χωρίς αποκλεισμούς και περιθωριοποιήσεις. Η διαπαιδαγώγηση είναι διαρκής, γιατί τα παιδιά βομβαρδίζονται συνεχώς από τις προκαταλήψεις και τις στενοκέφαλες αντιλήψεις κάποιων πολιτικών, στρατιωτικών, δημοσιογράφων, αθλητών, καλλιτεχνών και, δυστυχώς,  κάποιων ελάχιστων εκπαιδευτικών.

Βεβαίως, όσο και να προσπαθούμε, δεν θα εξοβελίσουμε τελείως τα σεξιστικά, ομοφοβικά, ρατσιστικά σχόλια, ούτε θα εξαφανίσουμε το μπούλινγκ. Όπως, όμως είχα πει σε προηγούμενο

κείμενο, είναι απαραίτητο να διαπαιδαγωγηθεί η πλειοψηφία έτσι, ώστε να αντιτάσσεται σε κάθε μειωτικό, προσβλητικό σχόλιο και σε κάθε προσπάθεια για μπούλινγκ. Αυτές και κυρίως αυτοί που κάνουν τα προσβλητικά σχόλια και επιδίδονται σε μπούλινγκ θα πρέπει να μη βρίσκουν ανταπόκριση από την ομήγυρη, θα πρέπει να μην έχουν την επιδοκιμασία των ακροατών και των θεατών, αλλά να εισπράττουν έντονη αποδοκιμασία. Μόνον έτσι δεν θα τολμούν να επιδίδονται σε λόγια και πράξεις που δηλητηριάζουν το περιβάλλον τους.

Είμαι βέβαιος πως η πλειοψηφία των εκπαιδευτικών αποτελείται από γυναίκες φεμινίστριες και σίγουρα υπάρχουν και άντρες φεμινιστές. Παρά τα σεξουαλικού χαρακτήρα σχόλια που απευθύνονται εναντίον τους, ότι στερούνται το σεξ ή το καλό σεξ, στο οποίο φαντασιακά  επιδίδονται όσοι κάνουν τα σχόλια, θα πρέπει αυτά τα σχόλια να μη πτοούν τη φεμινιστική πλειοψηφία των εκπαιδευτικών. Αντίθετα θα πρέπει αυτές/οί οι εκπαιδευτικοί να συνεννοηθούν μεταξύ τους και να αναλάβουν ομαδική δράση.

Παρόλο που αυτά που λέω ίσως ακούγονται πολύ πατερναλιστικά, έχω να κάνω μια πολύ συγκεκριμένη πρόταση, με την οποία ίσως διαφωνήσουν κάποιοι/οιες διευθυντές/τριες σχολείων, αλλά πρέπει να καμφθούν από την επιμονή των εκπαιδευτικών.

Η πρότασή μου στοχεύει στην τελευταία τάξη γυμνασίων και λυκείων. Αφού γίνουν κάποιες ομιλίες από εκπαιδευτικούς ή προσκεκλημένους/ες ομιλητές/τριες στην αίθουσα συγκεντρώσεων που θα προετοιμάσουν το κλίμα, να προταθεί στα παιδιά να διαμορφώσουν ένα σύντομο κείμενο με βασικές αρχές ισότητας, σεβασμού και ανεκτικότητας προς κάθε άτομο ανεξάρτητα από φύλο, φυλή, εθνότητα, σεξουαλικό προσανατολισμό, θρησκεία, σωματική διάπλαση και αρτιμέλεια, κλίση ή απόκλιση, κοινωνική ή οικονομική κατάσταση.

Καλό θα είναι όλα αυτά να προκύπτουν από προτάσεις των παιδιών, ίσως με τα κατάλληλα ερεθίσματα από την πλευρά των εκπαιδευτικών. Καλό επίσης είναι να μην περιλαμβάνονται διακηρύξεις περί φιλοπατρίας και θρησκευτικής ευσέβειας, που τελικώς έχουν διαχωριστικό χαρακτήρα, ούτε να περιέχουν υποσχέσεις κατασταλτικού χαρακτήρα, που αφορούν την εμφάνιση, την επιμέλεια και την πειθαρχία, γιατί θα υπονομεύσουν το αποτέλεσμα, που πρέπει να είναι η αποδοχή και ο σεβασμός του Άλλου.

Αφού διαμορφωθεί το κείμενο να τεθεί σε ψηφοφορία, ώστε να έχει την έγκριση της πλειοψηφίας. Η εμπειρία μου λέει ότι πρέπει να δίνουμε ευκαιρίες στους ανθρώπους να αποφασίζουν και να ψηφίζουν, γιατί η συντριπτική πλειοψηφία αποφασίζει και ψηφίζει σωστά. Να μην αποτελούν παράδειγμα οι ψηφοφορίες στη Βουλή, που γίνονται με ψηφοθηρικά κριτήρια και ανάλογα με το παραταξιακό, κομματικό και προσωπικό συμφέρον. Η σχολική κοινότητα μπορεί να αποφασίζει και να ψηφίζει με ανιδιοτέλεια.

Αφού το κείμενο εγκριθεί και ψηφισθεί πρέπει να δεσμεύει όλα τα μέλη της κοινότητας και να υπογραφεί από κάτω από τη διεύθυνση, από τις/τους εκπαιδευτικούς, από όλα τα παιδιά και το υπόλοιπο προσωπικό. Στη συνέχεια να προωθηθεί στις μικρότερες τάξεις, να παρουσιαστεί ως πρόταση των μεγαλύτερων παιδιών, να επεξηγηθούν όλα τα σημεία με εκτενή συζήτηση και να ζητηθεί και η δική τους έγκριση, ώστε τελικώς να προσυπογραφεί και από τα μικρότερα παιδιά. Την επόμενη χρονιά και πάλι να παρουσιαστεί στα νέα μέλη της μαθητικής κοινότητας και να ακολουθηθεί η ίδια διαδικασία, ώστε να δημιουργηθεί ένα συμβόλαιο τιμής στο σχολείο. Ίσως μάλιστα αργότερα να επιδιωχθεί συνεργασία και με άλλα σχολεία της περιφέρειας και να δοθεί η ευκαιρία για συζητήσεις και ανταλλαγή απόψεων.

Για τα παιδιά του δημοτικού μπορεί να γραφεί ένα πιο απλό κείμενο και να επαναληφθεί η ίδια διαδικασία, τουλάχιστον για τις τρεις μεγαλύτερες τάξεις.

Είναι πάρα πολύ σημαντικό για τα παιδιά γενικότερα να αποφασίζουν, να ψηφίζουν και να υπογράφουν ένα κείμενο που τα δεσμεύει, να έχουν ένα κοινό κείμενο αναφοράς, ένα συμβόλαιο τιμής και εν τέλει να μάθουν πως και τα κορίτσια μπορούν να δεσμεύονται από το λόγο της (γυναικείας) τιμής τους και άλλοι, όχι μόνο οι σκληροί άντρες.

Μία ακόμη σεξουαλική κακοποίηση (αυτή τη φορά) αγοριού γυμνασίου από συμμαθητές του στην Αθήνα σόκαρε την κοινωνία. Πιο πολύ όμως και από το φρικιαστικό γεγονός εμένα με σόκαρε η αμέλεια του σχολείου και γενικότερα των σχολείων, γιατί παρόμοια περιστατικά έχουν συμβεί και σε άλλα σχολεία.

Πριν από λίγους μήνες κυκλοφόρησε στο facebook ένα κείμενο που έλεγε περίπου ότι στο σχολείο μαθαίνουμε στα παιδιά Μαθηματικά, Φυσική, Ιστορία, Γεωγραφία κλπ. και όλα τα άλλα θέματα κοινωνικής ευθύνης και συμπεριφοράς πρέπει να τα μάθουν στα παιδιά οι γονείς τους. Είχα γράψει τότε αρνητικά σχόλια κάτω από τις κοινοποιήσεις αυτού του κειμένου και είχα διατυπώσει κατηγορηματικά τη διαφωνία μου, γιατί το σχολείο, εκτός από τον εκπαιδευτικό, έχει και παιδαγωγικό στόχο, αλλά  τα έγραψα πολύ συνοπτικά. Θα γίνω σήμερα πιο αναλυτικός, αν και μόνο σε έναν τομέα.

Ας δούμε όμως μερικά στοιχεία αυτής της τελευταίας κακοποίησης του αγοριού.

Συνήθως προηγείται έντονο και μεγάλης διάρκειας ομοφοβικό μπούλιγκ, το οποίο δεν αντιμετωπίστηκε ή δεν αντιμετωπίστηκε αποτελεσματικά.

Τα αγόρια που κακοποίησαν το παιδί βιντεοσκόπησαν το συμβάν και το έδειχναν στους συμμαθητές τους. Αυτό δείχνει ότι ούτε οι ίδιοι ούτε οι συμμαθητές τους θεωρούσαν την πράξη σοβαρότατο αδίκημα, αλλά αξιέπαινη πράξη που προκαλούσε θαυμασμό ή γέλιο στη μικρή τους κοινότητα. Ανάλογα ισχύουν και αν το θύμα είναι κορίτσι, γιατί η ομάδα θεωρεί ότι η ανηθικότητα του κοριτσιού προκάλεσε την πράξη, η οποία είναι αναφαίρετο δικαίωμα των αγοριών. Για αυτές τις αντιλήψεις έχει ευθύνη το σχολείο. 

Τα αγόρια, που κακοποίησαν το παιδί, επιδείκνυαν το βίντεο, γιατί δεν θεωρούν ότι η πράξη τους είναι εκατό τοις εκατό ομοφυλοφιλική. Τα μυαλά τους είναι παγιδευμένα στη διχοτομία ενεργητικό/παθητικό σεξ και θεωρούν ομοφυλόφιλο το «παθητικό» άτομο. Για τις αντιλήψεις αυτές υπεύθυνο είναι το σχολείο.

Τα παιδιά που είδαν το βίντεο και αντέδρασαν κάνοντας μπούλινγκ στο αγόρι που υπέστη όλα αυτά είναι απολύτως συνένοχα και αυτό κάνει την ευθύνη του σχολείου πολύ μεγαλύτερη.

Τα αγόρια αυτά και ίσως και μερικά κορίτσια, που θαυμάζουν τα αγόρια αυτού του είδους, αναπαράγουν ιδεολογίες και αξίες πολύ κοινές μέσα στην ελληνική κοινωνία και για αυτό οφείλει το σχολείο να διαπαιδαγωγήσει τα παιδιά, ώστε να αλλάξουν αυτές οι αντιλήψεις.

Πρώτα από όλα οι διευθυντές/τριες και οι εκπαιδευτικοί κάθε σχολείου να αντιληφθούν ότι μικρό αποτέλεσμα φέρνει η πυροσβεστική και κατά περίπτωση αντιμετώπιση του μπούλινγκ. Η δε αποσιώπησή του πολλαπλασιάζει τα περιστατικά. Το μπούλιγκ πρέπει να αντιμετωπίζεται συστηματικά και προληπτικά με προγράμματα και ανώνυμα ερωτηματολόγια που αναδεικνύουν την έκταση του προβλήματος και στην εποχή μας τα βρίσκει κανείς πολύ εύκολα.

Παράλληλα οφείλουν με ομιλίες, με εικόνες, με ταινίες, με κείμενα, με θέματα επεξεργασίας να προάγουν μαθητική κοινότητα που διάκειται θετικά σε κάθε διαφορετικότητα, σωματική, σεξουαλική, εμφανισιακή, ενδυματική, φυλετική, θρησκευτική, ταξική, οικονομική, προγονική, πολιτισμική.

Τα παιδιά που κάνουν μπούλιγκ αποβλέπουν στην επίδειξη δυναμικότητας, τόλμης και «ανωτερότητας», που θα προκαλέσει τον θαυμασμό της ομάδας. Αν η ομάδα δεν θαυμάσει, δεν γελάσει, αλλά παρέμβει, για να υποστηρίξει το θύμα, τότε μόνο έχουμε θετικά αποτελέσματα. Αλλά για να έχουμε τέτοια ομάδα χρειάζεται πολλή και συστηματική δουλειά που θα περιλαμβάνει και το σεξ.

Συχνά γίνεται αναφορά στη σεξουαλική αγωγή. Όμως το θέμα αυτό δεν είναι μόνο τεχνικό, όπως συχνά θεωρείται. Το κρίσιμο θέμα δεν είναι ο μηχανισμός του σεξ, αλλά η κοινωνική διάστασή του. Η αντιμετώπιση του σεξισμού και της ομοφοβίας, η προαγωγή μιας φεμινιστικής πρακτικής και θεωρίας πρέπει να είναι οι στόχοι κάθε σχολείου, ανεξάρτητα από το αν έχει εισαχθεί μάθημα σεξουαλικής αγωγής από το υπουργείο.

Το μάθημα της λογοτεχνίας προσφέρεται, για να επιλέγονται κείμενα από τη διεθνή λογοτεχνία που προάγουν αυτά τα θέματα και προκαλούν πολλές συζητήσεις. Τα κείμενα αυτά μπορούν να διδάσκονται παράλληλα με λίγα κείμενα από τα σχολικά υποχρεωτικά εγχειρίδια, που κατεξοχήν, δυστυχώς, προβάλλουν κοινωνικά στερεότυπα. Άλλωστε στο δημοτικό και στο γυμνάσιο υπάρχουν πολλές δυνατότητες για παρεκκλίσεις από το αναλυτικό πρόγραμμα.

Και το μάθημα των Θρησκευτικών καλό θα είναι να ξεχάσει τη δογματικότητά του και να επιδοθεί στη διδασκαλία εκσυγχρονισμένης και όχι βιβλικής ηθικής. Και ας ξεκινήσει από το ότι γεννήτορες Χριστιανών, Εβραίων και Μουσουλμάνων είναι ο Αβραάμ και οι γιοί του, ο Ισμαήλ, που απέκτησε από την Αγάρ και ο Ισαάκ, που απέκτησε από την Σάρα.

Και στα άλλα μαθήματα πρέπει με κάθε ευκαιρία να γίνονται σχόλια και να ανοίγονται παρενθέσεις που θα συνεισφέρουν στον κοινό στόχο. Κι όταν μιλούν για τον «άνθρωπο» να μη θεωρούν ότι ο άνθρωπος είναι άνδρας, λευκός, Έλληνας, χριστιανός ορθόδοξος, αρτιμελής, που σφίγγει την πέτρα και της βγάζει ζουμί.

Η προσπάθεια αυτή δεν έχει τέλος, αλλά από εμπειρία ξέρω ότι αποδίδει. Αποδίδει πάρα πολύ.

Η προσπάθεια πρέπει να γίνεται ανεξάρτητα από το τι κάνει και τι δεν κάνει το υπουργείο σε αυτά τα θέματα. Το υπουργείο δεν κάνει τίποτε. Ή μάλλον το μόνο που κάνει είναι ΕΔΕ εκ των υστέρων. Αλλά οι ΕΔΕ μόνο ρίχνουν στάχτη στα μάτια και βοηθούν το υπουργείο να νίψει τας χείρας του. Άλλωστε οι υποχρεώσεις και οι ευθύνες μας δεν απορρέουν από τα αναλυτικά προγράμματα του υπουργείου, αλλά από την ιδιότητά μας ως εκπαιδευτικών.

Και εν τέλει πρέπει να φροντίσουμε, ώστε να καταλάβουν τα παιδιά ότι πρέπει να παρεμβαίνουν σε κάθε προσπάθεια ανατροπής των αξιών που έχει θέσει το σχολείο. Και αν οι παρεμβάσεις τους δεν είναι επαρκείς, πρέπει να καταγγέλλουν, αλλιώς είναι συνένοχα.

Κι εγώ τώρα καταγγέλλω συναδέλφους μου για αδράνεια και αμέλεια. Και πολλοί μπορεί να με κατηγορήσουν για αυτό. Αλλά συνένοχος δεν είμαι.

Μάλλον δεν είναι γνωστό στον περισσότερο κόσμο ότι οι εκπαιδευτικοί προσλαμβάνονται από τα ιδιωτικά σχολεία αρχικά με διετή σύμβαση, στο τέλος της οποίας είναι δυνατή η απόλυσή τους αναιτιολόγητα και πολύ εύκολα. Αν ανανεωθεί η σύμβασή τους, τότε μετατρέπεται σε αορίστου χρόνου και η απόλυση τους σε καμιά περίπτωση δεν γίνεται αναιτιολόγητα και κρίνεται από επιτροπή.

Στη Σχολή Μωραΐτη δίδασκε καθηγήτρια Γαλλικών στο δημοτικό και στο γυμνάσιο για πολλά χρόνια, η οποία όμως παρέμενε αδιόριστη τελείως παράνομα. Όταν αντιλήφθηκα ότι δεν ήταν διορισμένη και το σχολείο την ανάγκαζε να διδάσκει παράνομα και παράνομα να δίνει βαθμολογία και να υπογράφει βιβλία ύλης και ελέγχους, πίεσα τη διοίκηση του σχολείου να την διορίσει, αλλά το σχολείο αρνήθηκε πεισματικά. Την επόμενη χρονιά την πίεση με διοικητικά μέσα ανέλαβε η ΟΙΕΛΕ, οπότε η καθηγήτρια διορίστηκε με αυτήν την κατά κάποιον τρόπο δοκιμαστική διετή σύμβαση. Τώρα έληξε η διετής σύμβαση και η Σχολή Μωραΐτη απέλυσε την καθηγήτρια, με το σκεπτικό ότι δεν ανταποκρινόταν σωστά στα καθήκοντά της.

Η Σχολή Μωραΐτη επιθυμεί να έχει αδιόριστους εκπαιδευτικούς ή εκπαιδευτικούς με πλήρες διδακτικό πρόγραμμα, αλλά διορισμένους για λίγες ώρες, για να μπορεί να τους εκβιάζει με αυτόματη απόλυση ή μείωση των διδακτικών τους ωρών στις προβλεπόμενες από το διοριστήριό τους. Η αλλαγή όμως του μισθολογικού κλιμακίου των εκπαιδευτικών ρυθμίζεται από τη διεύθυνση δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης με βάση τη συμπλήρωση χρόνου διδασκαλίας με διορισμό πλήρους ωραρίου. Όσο πιο λίγες ώρες διδασκαλίας εμφανίζονται στο διορισμό τόσο πιο πολύ καθυστερεί η αλλαγή μισθολογικού κλιμακίου. Το σχολείο αρνείται να επιδείξει τους πίνακες των διοριστηρίων στο διοικητικό συμβούλιο του συνδικαλιστικού συλλόγου των καθηγητών και απαιτεί από το διοικητικό συμβούλιο να πει τα ονόματα των εκπαιδευτικών που παραπονέθηκαν, ώστε να απολύσει και αυτούς. Αλλά βέβαια τα διοριστήρια δεν τα έδειχνε ούτε σε μένα που ήμουν διευθυντής, στους συνδικαλιστές θα τα δείξει; Και δεν τα δείχνει ακριβώς, για να μην αποκαλυφθούν οι παρανομίες και το μέγεθος της εκμετάλλευσης, έχοντας εκπαιδευτικούς που υπογράφουν ετήσιες συμβάσεις, ως εργαζόμενοι σε ένα ανύπαρκτο φροντιστήριο. Μπορεί να φαίνεται απίστευτο, αλλά η Σχολή Μωραΐτη έχει και άδεια φροντιστηρίου, που για κάποιο διάστημα εμφάνιζε ως έδρα του το σπίτι της ιδιοκτήτριας του σχολείου, για να παροχετεύει τους αδιόριστους εκπαιδευτικούς και τους εκπαιδευτικούς με λίγες ώρες διορισμού, που όμως διδάσκουν κανονικά στο πρωινό πρόγραμμα του σχολείου.

Η πίεση που ασκήθηκε, ώστε να διοριστεί κανονικά η καθηγήτρια Γαλλικών είχε ως αποτέλεσμα την εκδίκητική απόλυσή της μετά την εξάντληση της διετούς σύμβασης, η οποία έχει κατά κάποιον τρόπο ένα δοκιμαστικό χαρακτήρα. Όμως στην προκειμένη περίπτωση η απόλυση είναι αποκλειστικά ΕΚΔΙΚΗΤΙΚΗ, γιατί αν είχε κάποιο παράπονο από την καθηγήτρια, θα την απέλυε τόσα χρόνια, που δίδασκε αδιόριστη. Τώρα που διορίστηκε ανακάλυψε τα μειονεκτήματά της; Την εκδικείται επειδή αναγκάστηκε από την ΟΙΕΛΕ να τη διορίσει. Το σχολείο έλαβε την απόφαση να την απολύσει εκδικητικά, όταν υπέγραφε τη διετή σύμβαση και όχι στη λήξη της. Και δεν είναι μόνο εκδικητική, είναι και ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΚΗ,  γιατί αποβλέπει στο να τρομοκρατήσει και τους υπόλοιπους αδιόριστους εκπαιδευτικούς. Άλλωστε η καθηγήτρια αυτή δεν είναι η μόνη που απολύθηκε εφέτος, αλλά είναι η πιο χαρακτηριστική περίπτωση.

Τώρα το σχολείο έχει εξαπολύσει γνωστό παπαγαλάκι που ανάμεσα σε φιλιά, αγκαλιές και φιλοφρονήσεις διασπείρει κακοήθη γενικόλογα και αόριστα ψευδή σχόλια εις βάρος της καθηγήτριας, με σκοπό να εμφανιστεί η απόλυση δήθεν ως αιτιολογημένη και να προκαλέσει αμφιβολίες στους υπόλοιπους εκπαιδευτικούς.

Η κρίση των τελευταίων ετών δεν είναι μόνο οικονομική. Το χειρότερο είναι ότι έκανε κάποιους εργοδότες τελείως αδιάντροπους και ανάλγητους. Και είναι ΑΔΙΑΝΡΟΠΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΛΓΗΣΙΑ να αντιμετωπίζει η Σχολή Μωραΐτη όλα τα θέματα με το μοναδικό επιχείρημα «περιμένουν χιλιάδες άλλοι πολύ καλύτεροι έξω». Όταν αυτά είναι τα λόγια ενός σχολείου προς τους εκπαιδευτικούς του δεν αποκαλύπτει μόνο το εργασιακό του ήθος, αλλά και το εκπαιδευτικό-παιδαγωγικό ήθος του. Άλλωστε η ηθική στάση είναι μία. Και η δική μας ηθική στάση επιβάλλει να προστατεύσουμε την απολυμένη καθηγήτρια με κάθε συνδικαλιστικό, διοικητικό και ένδικο μέσο. Στην ουσία έτσι θα προστατεύσουμε όλους τους εκπαιδευτικούς της Σχολής Μωραΐτη.

Ο Γεώργιος Μπαμπινιώτης κατάφερνε πάντα να προσεταιρίζεται τη δεξιά παράταξη και τη συντηρητική κοινωνία, να είναι στην επικαιρότητα και να προσπορίζεται οφέλη, παρεμβαίνοντας στα κρίσιμα θέματα με το δεξιόστροφο και εθνικιστικό «επιστημονικό» του κύρος. Καταξιώθηκε να γίνει και ολέθριος υπουργός παιδείας στην κυβέρνηση Σαμαρά, οπότε πρόβαλε και την αξίωση να παραμείνει μόνιμος υπουργός για το καλό της παιδείας!

Πρόσφατα με επιχειρήματα αποικιοκρατικής ιδεολογίας αποφάνθηκε πως δεν υπάρχει μακεδονική γλώσσα, χαρακτηρίζοντας τη γλώσσα αυτή σερβοσλαβική διάλεκτο. Η τοποθέτηση του αυτή αντικρούσθηκε πολύ εύστοχα από τον Άκη Γαβριηλίδη κι εγώ μόνο προσθέτω ένα βασικό στοιχείο διάκρισης ανάμεσα σε γλώσσα και διάλεκτο που αντιγράφω από κείμενο της καθηγήτριας της γλωσσολογίας Μαρίας Κακριδή Φερράρι: «ονομάζουμε συνήθως γλώσσα μια ποικιλία η οποία περιγράφεται ως πρότυπη σε γραμματικές και λεξικά, επιτελεί δημόσιες λειτουργίες και διδάσκεται στην εκπαίδευση». Και η μακεδονική γλώσσα βεβαίως περιγράφεται σε γραμματικές και λεξικά, χρησιμοποιείται ως κυρίαρχη γλώσσα του κράτους και διδάσκεται στα σχολεία της Β. Μακεδονίας.

Ωστόσο η πιο ολέθρια επιρροή του Μπαμπινιώτη στην ελληνική κοινωνία και εκπαίδευση αφορά τη διαχρονική διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας, που ενίσχυσε το επιχείρημα ότι για να γνωρίζουμε καλά και να χρησιμοποιούμε σωστά τη νέα ελληνική γλώσσα πρέπει να γνωρίζουμε καλά αρχαία Ελληνικά και όλα τα ενδιάμεσα στάδια της ελληνικής γλώσσας με έμφαση βεβαίως στους εκκλησιαστικούς πατέρες. Να θυμίσω ότι η πρώτη κυβέρνηση του πασόκ κατάργησε τη διδασκαλία των αρχαίων Ελληνικών στο γυμνάσιο, αλλά στις επόμενες εκλογές του 1985 το προεκλογικό σύνθημα της ΝΔ ήταν «για τη γλώσσα, για τη θρησκεία, ψηφίστε νέα δημοκρατία». Η ΝΔ δημοκρατία έχασε τις εκλογές, αλλά η διάβρωση της κοινωνίας ήταν τόσο μεγάλη, ώστε στις επόμενες και τα δύο μεγάλα κόμματα δεσμεύθηκαν προεκλογικά να επαναφέρουν τη διδασκαλία των αρχαίων Ελληνικών, πράγμα το οποίο έγινε από την κυβέρνηση Μητσοτάκη. Και παρέμεινε η διδασκαλία των αρχαίων Ελληνικών στο γυμνάσιο και μάλιστα, πολύ αργότερα, η Μαριέτα Γιαννάκου Κουτσίκου, ως υπουργός παιδείας της ΝΔ αφαίρεσε μία ώρα από τη διδασκαλία της ξένης γλώσσας και την πρόσθεσε στη διδασκαλία των αρχαίων Ελληνικών.

Σχεδόν κάθε χρόνο έκανα συνεντεύξεις υποψηφίων για κενές θέσεις φιλολόγων στη Σχολή Μωραΐτη. Μεταξύ των υποψηφίων ήταν και φιλόλογοι μετεκπαιδευμένοι στη γλωσσολογία σε πανεπιστήμια του εξωτερικού και συχνά επαναλαμβανόταν περίπου ο εξής διάλογος:

-Τι γνώμη έχετε για τη διδασκαλία των αρχαίων Ελληνικών στο γυμνάσιο;

-Είναι απαραίτητη.

-Γιατί;

-Γιατί είναι η γλώσσα μας. Και εξάλλου δεν μπορείς να ξέρεις σωστά νέα Ελληνικά χωρίς να ξέρεις αρχαία.

-Είστε λοιπόν υπέρ της διαχρονικής διδασκαλίας της γλώσσας;

-Σαφώς.

-Αυτό σας δίδαξαν στο Sussex;

-Όχι, στο πανεπιστήμιο Αθηνών.

-Στο Sussex τι σας δίδαξαν;

-Ότι η γλώσσα διδάσκεται συγχρονικά.

-Και ποια θεωρία από τις δύο είναι σωστή;

-Για τις άλλες γλώσσες ισχύει η θεωρία του Sussex και για την ελληνική η θεωρία του πανεπιστημίου Αθηνών.

Επομένως προκύπτει ότι για μερικούς  η ελληνική γλώσσα είναι ανάδελφη και συμπαρασύρουν και άλλους ανθρώπους, λιγότερο προβληματισμένους.

Η έμμονη και αντιεπιστημονική άποψη ότι η καλή γνώση των νέων Ελληνικών προϋποθέτει την γνώση των αρχαίων είχε ως αποτέλεσμα την επιμονή στη λεπτομερή γνώση της γραμματικής και του συντακτικού. Τα παιδιά καλούνται να σχηματίζουν τύπους, να κλίνουν ονόματα, αντωνυμίες και ρήματα λες και πρόκειται να μιλήσουν αρχαία Ελληνικά, ενώ αρκεί μόνο να αναγνωρίζουν τους τύπους, για να μπορούν να μεταφράζουν. Και δεν χρειάζεται βεβαίως να γνωρίζουν τύπους που ποτέ δεν θα συναντήσουν σε κείμενα. Παράλληλα σπαταλούν ατέλειωτες ώρες για να μάθουν συντακτικό και της αρχαίας και της νέας ελληνικής, ενώ αυτή η γνώση δεν χρησιμεύει σε τίποτε. Το δυστύχημα είναι ότι το συντακτικό επιβαρύνθηκε και με άλλα ιδεολογήματα, ότι είναι σαν τα Μαθηματικά, ότι είναι η φιλοσοφία της γλώσσας, ότι όποιος δεν ξέρει συντακτικό δεν μπορεί να μεταφράσει. Ποτέ δεν αναρωτήθηκαν πώς διδάσκονται τα αρχαία Ελληνικά σε άλλες χώρες. Όμως οι κλασικοί φιλόλογοι του Χάρβαρντ, του Κέμπριτζ και της Οξφόρδης, που είναι σε θέση να μεταφράζουν ένα σύγχρονο κείμενο στα αρχαία Ελληνικά, αγνοούν τους όρους ειδικό και τελικό απαρέμφατο και όλα τα υπόλοιπα.

Τα παιδιά στην Αγγλία που πρόκειται να κάνουν κλασικές σπουδές, έχουν επιλέξει να διδαχθούν αρχαία Ελληνικά και δίνουν πολλές και πολύωρες εξετάσεις στα GCE, για να εισαχθούν στο πανεπιστήμιο, που περιλαμβάνουν μετάφραση και σχολιασμό ποιητικών κειμένων  του Ομήρου και των τραγικών καθώς και πεζών κειμένων και μετάφραση άγνωστου σύγχρονου κειμένου στα αρχαία Ελληνικά, χωρίς να έχουν κλίνει ποτέ ένα όνομα ή ένα ρήμα και χωρίς να έχουν διδαχθεί επιθετικούς και κατηγορηματικούς προσδιορισμούς. 

Θα μου πείτε βέβαια πως όλα αυτά δεν τα μαθαίνουν, γιατί ο στόχος τους δεν είναι να μάθουν σωστά νέα Ελληνικά. Αλλά το μοναδικό «επιστημονικό» επιχείρημα που προβάλλει το ιδεολόγημα ότι για να μάθουμε σωστά νέα Ελληνικά πρέπει να ξέρουμε αρχαία είναι η μεταφορά που λέει ότι τα αρχαία είναι οι ρίζες και η σύγχρονη γλώσσα είναι τα κλαδιά και τα φύλλα και αν ξεραθούν οι ρίζες θα ξεραθούν τα κλαδιά και τα φύλλα. Όμως οι μεταφορές δεν λένε την αλήθεια. Όταν λέμε ότι τα μυαλά του πήραν αέρα ξέρουμε ότι είναι κλεισμένα ασφαλώς μέσα στο κρανίο.

Πρόσφατα ο Μπαμπινιώτης πρότεινε αντί για drone να λέμε «ανεπάνδρωτο», λέξη που κατασκεύασε ο ίδιος από το ρήμα επανδρώνω. Η άποψή του όμως ότι δεν πρέπει να χρησιμοποιούμε ξένες λέξεις και το ότι κατασκευάζει παράγωγο από το σεξιστικό ρήμα επανδρώνω, το οποίο πριν μερικές δεκαετίες αντικαταστάθηκε από το ρήμα στελεχώνω, μας δείχνει ότι είναι άνθρωπος άλλης εποχής, χαμένος στα βάθη του αντιεπιστημονικού ρομαντισμού.

Μια άλλη προσέγγιση

Δεν έχω δει τη διαφημιστική ταινία της Σχολής Μωραΐτη, για να γιορτάσει τα 80 χρόνια της. Το σενάριο και η σκηνοθεσία είναι του Βασίλη Ραΐση, τον οποίο εκτιμώ πολύ ως άνθρωπο, ως καθηγητή και ως δημιουργό. Οι διαφημιστικές ταινίες όμως και οι χοροί μπορεί να αρμόζουν  στον εορτασμό των 80 χρόνων, αλλά περιορίζονται στις δημόσιες σχέσεις της επιχείρησης. Ένας εκπαιδευτικός οργανισμός πρέπει πρωτίστως να μεριμνά για το παιδαγωγικό και εκπαιδευτικό του έργο και τότε δεν θα έχει ανάγκη τις δημόσιες σχέσεις.

Μερικοί νομίζουν ότι το παιδαγωγικό έργο βελτιώνεται αν εκσυγχρονισθούν οι τρόποι και τα μέσα διδασκαλίας. Ισχύει αυτό. Αλλά η παιδαγωγική δεν έχει σχέση μόνο με το πώς διδάσκουμε, αλλά και με το τι διδάσκουμε. Για αυτό το «τι διδάσκουμε» χρειάζεται να αλλάξει ο ιδεολογικός προσανατολισμός της Σχολής Μωραΐτη.

Ο ιδρυτής του Σχολείου,  ο Αντώνης Μωραΐτης, ήταν άνθρωπος της γενιάς του 30. Εκείνη την εποχή διαδόθηκαν και αγαπήθηκαν πολύ στην Ελλάδα οι θεωρίες του Νίτσε και κυρίως το έργο του «η γέννηση της τραγωδίας» από τη σύγκρουση του απολλώνιου στοιχείου με το διονυσιακό.

Ο Απόλλων ήταν θεός του φωτός, του πνεύματος, της ομορφιάς, της αγνότητας, της διαύγειας, της γαλήνης και της αρμονίας, ενώ στον Διόνυσο αποδιδόταν ο ασυγκράτητος συναισθηματισμός και το πάθος. Πολλοί θεώρησαν τη διάκριση ανάμεσα στο απολλώνιο και το διονυσιακό ως τη διάκριση ανάμεσα στον δυτικό κόσμο και στον κόσμο της Ανατολής και ως διάκριση ανάμεσα στον άνδρα και τη γυναίκα. Παρόλο όμως που ο Νίτσε  έβλεπε το απολλώνιο στοιχείο σε συγκερασμό με το διονυσιακό, ο Αντώνης Μωραΐτης επέλεξε να απομονώσει το απολλώνιο και όρισε ως έμβλημα του Σχολείου την κεφαλή του Απόλλωνα. Παρά τους ξεπερασμένους και προβληματικούς συμβολισμούς η κεφαλή του Απόλλωνα παραμένει ως έμβλημα του Σχολείου. Θα μου πείτε βέβαια ότι πολύ συχνά διατηρούνται τα παλαιά εμβλήματα, και συχνά απογυμνώνονται από το συμβολικό περιεχόμενο. Το δέχομαι. Όμως εδώ δεν ισχύει. Ενώ παλιότερα το έμβλημα περιείχε τη ρεαλιστική απεικόνιση της κεφαλής του αγάλματος, τα τελευταία χρόνια άλλαξε. Αν το θέμα ήταν η συνέχεια θα έπρεπε να διατηρηθεί το έμβλημα ως είχε. Αναφέρθηκα όμως πριν στη διάκριση ανάμεσα στο πώς διδάσκουμε και το τι διδάσκουμε. Παρέμεινε η κεφαλή του Απόλλωνα, διατηρήθηκε το «τι» και άλλαξε μόνο το «πώς». Παρέμεινε το ιδεολογικό περιεχόμενο, αλλά η κεφαλή του αγάλματος ξανασχεδιάστηκε και σχεδόν δεν είναι αναγνωρίσιμη, λόγω των έντονων και αντιθετικών σκιάσεων που προσδίδουν μιλιταριστικό ύφος. Περιορίζομαι σε αυτό το σχόλιο και θα αποφύγω τις άλλες ερμηνείες που αποδόθηκαν στον Νίτσε.

Το ιδεολογικό φορτίο του απολλώνιου στοιχείου ήταν εμφανές στον «δωδεκάλογο του μαθητή» που ίσχυε έως το 2013, οπότε μετά από προσωπικό αγώνα 20 ετών κατάφερα να αντικατασταθεί από τις «θέσεις και αξίες» που υποτίθεται ότι θα δέσμευαν όλους τους/τις ανθρώπους του σχολείου και όχι μόνο τον «μαθητή», αλλά τελικά δεν δεσμεύουν κανένα. Και ο λόγος είναι απλός. Δεν εφαρμόζονται, γιατί βασίζονται στις αρχές της ισότητας, της ανεκτικότητας και της αποδοχής της διαφορετικότητας. Σε αντίθεση ο  αυταρχικός «δωδεκάλογος του μαθητή» περιείχε απολλώνεια άρθρα όπως το  «αγαπάμε το ωραίο», λες και υπάρχουν άνθρωποι που αγαπούν το άσχημο. αλλά βέβαια εδώ αντικειμενικοποιείται το ωραίο και είναι αποκλειστικά αυτό που αρέσει στην ιδιοκτησία του Σχολείου.

Ας δούμε όμως και τον ύμνο του Σχολείου σε στίχους του Κώστα Γεωργουσόπουλου. Οι δύο πρώτοι στίχοι «Ο κόσμος είναι πέλαγο και το σχολειό καράβι» ορίζουν το ιδεολογικό πλαίσιο. Το σχολείο προφυλάσσει από τον κόσμο. Όποιος πέσει από το καράβι είναι ναυαγός μέσα στον κόσμο. Ή είσαι μέσα στο σχολείο_καράβι ή θα πνιγείς μέσα στον κόσμο. Το σχολείο δεν εκπαιδεύει τα παιδιά  ως ισότιμα μέλη της κοινωνίας, αλλά για να τα προφυλάξει και με ελιτίστικο τρόπο να τα αποκλείσει από αυτήν. Όμως το καράβι περιλαμβάνει μόνο τα παιδιά; Οι εκπαιδευτικοί, οι γονείς των παιδιών και οι φίλοι και συγγενείς τους είναι μέσα στο καράβι ή είναι ναυαγοί μέσα στον κόσμο; Ο γιος της ιδιοκτήτριας συχνά αναφέρεται στην οικογένεια του Σχολείου και την αναλύει πάντα με αυτή τη σειρά: «μαθητές, γονείς, απόφοιτοι και καθηγητές». Οι εκπαιδευτικοί είναι πάντα μετά τους γονείς και τους απόφοιτους. Οι δάσκαλοι/ες του δημοτικού και οι νηπιαγωγοί είναι εξαφανισμένοι. Ποιοι από αυτούς είναι μέσα στο καράβι; Μάλλον δεν περισσεύει χώρος για τους εκπαιδευτικούς. Πρώτα έρχονται αυτοί που φέρνουν, έφερναν και θα φέρνουν με τα παιδιά τους λεφτά στο μαγαζί. Ενώ οι εκπαιδευτικοί είναι τα παράσιτα που παίρνουν λεφτά από το μαγαζί.

Ο ύμνος πιο κάτω φθάνει σε σεξιστικό μεγαλείο: «κορίτσια στα πανιά κι αγόρια στο τιμόνι». Τα κορίτσια στη βοηθητική εργασία εκτελούν παραγγέλματα. Οι γυναίκες πάντοτε στα πανιά. Στα πανιά της γέννας και της λοχείας, τα πανιά του πλυσίματος, του σφουγγαρίσματος και του ξεσκονίσματος. Άλλωστε και ο Φρόυντ θεωρούσε πως οι γυναίκες συνέβαλαν στον πολιτισμό μόνο με την υφαντική τέχνη. Οι γυναίκες πάντα ως καρτερικές και πιστές Πηνελόπες. Και στον ύμνο φροντίζουν τα πανιά πάνω σε ένα φαλλικό σύμβολο, το κατάρτι.

Ας δούμε όμως πώς όλα αυτά τα ιδεολογήματα επιβιώνουν και αναπαράγονται δραστικά στην τελετή αποφοίτησης του Σχολείου.

Τα παιδιά που αποφοιτούν δεν μπορούν αυτή τη σημαντική ημέρα της ζωής τους να ντυθούν όπως θέλουν. Τους επιβάλλεται να ντύνονται ομοιόμορφα. Η έννοια του uniform, της ενιαίας μορφής δεν εξυπηρετεί μόνο αισθητικά κριτήρια, αλλά και ιδεολογικά. Η κοινή μορφή παραπέμπει και σε κοινή σκέψη και ιδεολογία. Το ίδιο σημαίνον παραπέμπει στο ίδιο σημαινόμενο και σε αυτό εξυπηρετεί η στολή στα σώματα ασφαλείας. Οδηγεί στο στραγγαλισμό της προσωπικότητας και της ιδιαιτερότητας.

Τα κορίτσια στην τελετή αποφοίτησης είναι ντυμένα στα λευκά, στο χρώμα της απολλώνιας αγνότητας. Έτοιμες νύφες. Άλλωστε αυτός δεν είναι ο προορισμός της γυναίκας στη συντηρητική και αναχρονιστική κοινωνία; Να βρει σύζυγο μόλις τελειώσει το σχολείο. Κρατούν όμως και ένα κόκκινο τριαντάφυλλο, σύμβολο του διονυσιακού πόθου, και στο συγκερασμό του απολλώνιου με το διονυσιακό παράγεται η τραγωδία του Σχολείου. Η σεξιστική αντίληψη έχει και ως αποτέλεσμα τα κορίτσια να επιλέγουν πιο πολύ «κοριτσίστικες» σπουδές.

Τα αγόρια από την άλλη είναι ντυμένα γαλανόλευκα, όπως πάνε και στην παρέλαση, σε επίρρωση του μιλιταριστικού ανδρικού στερεότυπου. Το λευκό πουκάμισο δηλώνει απολλώνια αγνότητα μόνο στην καρδιά και στη σκέψη. Το βάθρο της απονομής των απολυτηρίων βρίσκεται ψηλά, ώστε να αποκλείονται παιδιά με κινητικά προβλήματα. Και στο τραπέζι του βάθρου διακρίνονται πιο ψηλά από όλους τρία πρόσωπα. Ένας Μωραΐτης από τη μια, ένας Καρτάλης από την άλλη και στη μέση μία Μωραΐτη Καρτάλη, ως επικύρωση της απολλώνιας αρμονίας.

Οι εκπαιδευτικοί της Σχολής Μωραΐτη αγωνίζονται, για να προσφέρουν εκπαίδευση χωρίς αναχρονιστικές αντιλήψεις και παρωχημένα ιδεολογήματα και προσπαθούν να δίνουν ερεθίσματα για τη σκέψη των παιδιών, για τα οποία εγκαλούνται από την ιδιοκτησία και τα φερέφωνά της. Οι προσπάθειες των εκπαιδευτικών συχνά ακυρώνονται από την κεντρική διοίκηση που καθηλώνει το Σχολείο σε μια συντηρητική αντίληψη, που το καθιστά ουραγό και συνοδοιπόρο άλλων, μεγάλων ιδιωτικών σχολείων με πολύ καλύτερες εγκαταστάσεις.

Οι εκσυγχρονιστικές προσπάθειες του σχολείου περιορίζονται στο μάρκετιν και τον εντυπωσιασμό με μηχανιστικά μέσα διδασκαλίας, που καταπονούν και εξουθενώνουν τις/τους εκπαιδευτικούς, περιορίζουν την πρωτοβουλία τους και την προσωπική τους συμβολή στη διδασκαλία, ενώ συγχρόνως αυξάνονται τα ωράριά τους και οι έκτακτες εργασίες, με απλήρωτες οφειλές και συνεχώς μειούμενες αποδοχές.

Το σχολείο αυτό μόνιμα και συνειδητά ξεχνάει πως ότι καλό έχει το οφείλει στους/στις εκπαιδευτικούς του. Όχι μόνο συλλήβδην και αόριστα, αλλά και ατομικά στον καθένα και στην καθεμιά, από το νηπιαγωγείο ως την τελευταία τάξη.