Η ομιλία μου στην εκδήλωση των «Προσφυγικών» με θέμα: Όξυνση και Διεύρυνση της Καταστολής στην Νεολαία

Στον νόμο περί απουσιών ο κ. Πιερρακάκης δεν αναφέρει αν στην περίπτωση μαθητή που κρατείται παράνομα από την αστυνομία οι απουσίες του είναι αδικαιολόγητες ή δικαιολογημένες και αν προσμετρώνται στον χαρακτηρισμό της φοίτησης.

Εφόσον συνάδελφος του, επικεφαλής της αστυνομίας είναι ο Χρυσοχοΐδης, ο υπουργός παιδείας όφειλε να έχει νομοθετήσει και για αυτές τις απουσίες, που είναι πλέον πολλές και δεν διακαιολογείται τέτοια αμέλεια.

Όταν ένα παιδί συμμετέχει σε αθλητικούς αγώνες, οι απουσίες του δεν προσμετρώνται στον χαρακτηρισμό της φοίτησης και δεν χάνει τη χρονιά λόγω πολλών απουσιών. Ελπίζω το κενό του νόμου να αντιμετωπίζεται σωστά από τους συλλόγους διδασκόντων στα σχολεία και να θεωρούν ανεξαιρέτως όλες τις κρατήσεις ανηλίκων από την αστυνομία παράνομες και να μη προσμετρούν τις απουσίες που έγιναν στο χαρακτηρισμό της φοίτησης και να θεωρείται ότι οι απουσίες έγιναν λόγω συμμετοχής σε αγώνες. Σε αγώνες κατά της καταστολής και της βίας του κράτους.

Παρόλο που τώρα η κατάσταση είναι πολύ χειρότερη, οι νέοι πάντα ήταν ύποπτοι για την αστυνομία. Θυμάμαι ότι όταν ήμουν φοιτητής αποφάσισα να το αποκρύψω και στην αστυνομική μου ταυτότητα δήλωνα ιδιωτικός υπάλληλος. Και το 1978 με συνέλαβαν ως τρομοκράτη στο σταθμό του τρένου στο Μοναστηράκι, γιατί το δέμα που κρατούσα θεωρήθηκε βόμβα που θα ανατίναζε τον συρμό. Με προσήγαγαν στο ΑΤ Ομόνοιας, όπου με διέταξαν να ανοίξω το δέμα και ακολούθησε ο διάλογος:

-Τι είναι αυτό;

-Εκκολαπτική μηχανή.

-Δηλαδή;

-Κλωσσομηχανή.

-Και τι κάνει;

-Βγάζει πουλιά.

-Τι πουλιά;

-Ανάλογα με τα αυγά που θα της βάλεις.

Η απογοήτευσή τους φαίνεται ότι επηρέασε τη φτηνή ερασιτεχνικής κατασκευής κλωσσομηχανή που είχα αγοράσει από την οδό Αθηνάς και ποτέ δεν έβγαλε κανένα πουλί. Τη χρησιμοποιούσα μόνο για να φτιάχνω γιαούρτι.

Την εποχή εκείνη οι μαθητές δεν θεωρούνταν ακόμη πολύ ύποπτοι, όσο οι νέοι, άντρες και γυναίκες, για να μην ξεχνάμε τις αδελφές Τσαγκαράκη. Οι μαθητές άρχισαν να θεωρούνται πολύ ύποπτοι μετά τη δολοφονία του Καλτεζά και κατόπιν του Γρηγορόπουλου. Και πολύ συγκεκριμένα καταθέτω ότι στη δίκη για τη δολοφονία του Γρηγορόπουλου η πρόεδρος του Εφετείου Λαμίας ρώτησε αστυνομικό των Εξαρχείων, μάρτυρα υπεράσπισης του Κορκονέα, από ποια ηλικία προκαλούν προβλήματα οι αντιεξουσιαστές στα Εξάρχεια κι εκείνος απάντησε από 13 ετών. Φαντάζομαι ότι τώρα πλέον η ηλικία θα έχει πέσει στα χρόνια του νηπιαγωγείου. Το σημαντικό όμως είναι ότι η πρόεδρος δεν ρώτησε «και τι κάνετε με αυτά τα δεκατριάχρονα;» Προφανώς δεν ρώτησε γιατί ήταν σίγουρη ότι πέφτουν σε καλά χέρια.

Έως πριν από λίγα χρόνια οριζόταν με σαφήνεια από το υπουργείο Παιδείας ότι το σχολείο ήταν αρμόδιο για τη διαγωγή των παιδιών εντός και εκτός σχολείου σε όλη τη διάρκεια του σχολικού έτους. Όχι του διδακτικού έτους που τελειώνει στις 30 Ιουνίου, αλλά του σχολικού έτους, που αρχίζει την 1η Σεπτεμβρίου και λήγει την 31η Αυγούστου. Δηλαδή το σχολείο ήταν υπεύθυνο και αρμόδιο για τη συμπεριφορά ενός εφήβου τον Αύγουστο στη Μύκονο. Αυτό μπορεί να ακούγεται πολύ αυταρχικό, αλλά κρατούσε την αστυνομία μακριά από τους ανήλικους. Και να αναφερθώ σε συγκεκριμένη περίπτωση. Μαθητής του σχολείου κυκλοφορούσε στη Μύκονο με μπλούζα που είχε τυπωμένο προσβλητικό κείμενο για συμμαθητή του, που επίσης έκανε διακοπές στην ίδια παραλία της Μυκόνου. Μου καταγγέλθηκε και δεν είπα δεν με αφορά, γιατί έγινε τον Αύγουστο στη Μύκονο. Το σχολείο οφείλει να αντιμετωπίζει τα παραπτώματα των παιδιών με παιδαγωγικό τρόπο και πάντα προς το συμφέρον και το όφελος του παιδιού. Με τρόπο που θα έκανε τους αστυνομικούς να καγχάσουν. Παρόλα αυτά και τότε άκουγα και διάβαζα για διευθυντές σχολείων που έβγαζαν την ευθύνη από πάνω τους και έλεγαν ότι το επεισόδιο συνέβη στη γωνία έξω από το σχολείο και για αυτό έχει αρμοδιότητα μόνο η αστυνομία.

Ας δούμε όμως ποια είναι η θέση του κ. Πιερρακάκη πάνω στο θέμα αυτό.

Την απαγόρευση των κινητών τηλεφώνων εντός των σχολείων τη δικαιολόγησε λέγοντας πως το τηλέφωνο είναι βασικός συντελεστής για το μπούλινγκ. Το μπούλινγκ όμως, το πιο σοβαρό και επικίνδυνο, γίνεται εκτός σχολείου. Στη διαδρομή προς το σπίτι, στη γειτονιά, στην εκδρομή, στο πάρτι. Άρα ο κ. Πιερρακάκης δεν προστατεύει τα παιδιά από το μπούλινγκ, αλλά τα σχολεία που είναι στην αρμοδιότητά του. Την αντιμετώπιση του πιο σοβαρού κι επικίνδυνου εκτός σχολείου μπούλινγκ ο υπουργός την αναθέτει στο συνάδελφό του Μιχάλη Χρυσοχοΐδη. Με λίγα λόγια η ουσιαστική διαπαιδαγώγηση των παιδιών φεύγει από την αρμοδιότητα των εκπαιδευτικών και πέφτει στα χέρια των αστυνομικών και των εισαγγελέων. Προτείνω στη νέα αναθεώρηση του Συντάγματος να αναφέρεται σαφώς ότι η διαπαιδαγώγηση των παιδιών ανατίθεται στους αστυνομικούς, τους δικαστικούς και στις φυλακές ανηλίκων.

Από την άλλη διάβασα αυτές τις μέρες ότι για τα κινητά έχουν δοθεί 16.000 αποβολές από την αρχή της χρονιάς και μάλιστα σύμφωνα με τις νέες διατάξεις η έκτιση της ποινής γίνεται εκτός σχολείου. Δηλαδή με απόφαση του σχολείου και του υπουργείου 16.000 έφηβοι βρέθηκαν να περιπλανώνται στους δρόμους και ο υπουργός το θεώρησε επιτυχία του μέτρου. Η αποβολή πρέπει να έχει μόνο συμβολικό χαρακτήρα και όχι να εκθέτει τους έφηβους στους εκτός σχολείου κινδύνους, όπου αναζητούν τρόπους εκτόνωσης μια και οι φίλοι τους εκείνη την ώρα βρίσκονται στο σχολείο.

Εύλογα θα αναρωτηθείτε αν μέσα στο σχολείο γίνονται σοβαρά παραπτώματα για τα οποία πρέπει να επιβάλλονται αποβολές. Βεβαίως γίνονται παραπτώματα και επιβάλλονται ποινές. Αλλά κάθε ημέρα αποβολή

δεν πρέπει να υποδηλώνει μόνο το παράπτωμα του παιδιού, αλλά και να αναδεικνύει την αποτυχία του σχολείου να δράσει προληπτικά και να διαπαιδαγωγήσει το παιδί.

Ίσως έχετε δει ένα κείμενο που κυκλοφορεί κάθε τόσο στο διαδίκτυο και μοιάζει σαν να έχει γραφεί από εκπαιδευτικούς και απευθύνεται προς τους γονείς και τους λέει περίπου εμείς μαθαίνουμε στα παιδιά σας Μαθηματικά, φυσική, Χημεία, εσείς να τους μάθετε την τιμιότητα, τον σεβασμό, την ευγένεια, την αλληλεγγύη και άλλα τέτοια και κάθε φορά που βλέπω αυτό το κείμενο απογοητεύομαι βαθύτατα.

Το άρθρο 16 του Συντάγματος ορίζει ότι «H παιδεία αποτελεί βασική αποστολή του Kράτους και έχει σκοπό την ηθική, πνευματική, επαγγελματική και φυσική αγωγή των Eλλήνων, την ανάπτυξη της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης και τη διάπλασή τους σε ελεύθερους και υπεύθυνους πολίτες.»

Το Σύνταγμα αναφέρεται στις υποχρεώσεις του κράτους αλλά δεν ορίζει ποιες από όλες αυτές αποτελούν υποχρεώσεις της αστυνομίας και ποιες αποτελούν υποχρεώσεις του σχολείου. Όσον αφορά την υποχρέωση για τη διάπλαση σε ελεύθερους και υπεύθυνους πολίτες νομίζω την αναθέτει στο στρατό, μέσω της στρατιωτικής θητείας, τα υπόλοιπα στην αστυνομία και για το σχολείο απομένει μόνο η ανάπτυξη της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης. Και να μην ξεχνάμε ότι αρετές της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης είναι ο εθνικισμός, ο ρατσισμός, ο μισογυνισμός, ο σεξισμός, η πατριαρχία, η ομοφοβία, η μισαλλοδοξία και ο φανατισμός. Και η πεποίθηση ότι τα φύλα είναι δύο.

Κάποτε είπα σε παιδιά της τρίτης γυμνασίου ένα αίνιγμα: Κυριακή πρωί, πατέρας και γιος πήγαν μια βόλτα με το αυτοκίνητο, στη διαδρομή τράκαραν, ο πατέρας σκοτώθηκε επί τόπου και ο γιος σε κρίσιμη κατάσταση μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο. Αλλά από το χειρουργείο ακούστηκε μια φωνή «δεν μπορώ να χειρουργήσω αυτό το παιδί, είναι γιος μου». Δόθηκαν και μεταφυσικές ερμηνείες, αλλά κανείς δεν είπε ότι χειρούργος ήταν η μητέρα. Και τότε κατάλαβα ότι η παιδεία είχε αποτύχει.

Μια άλλη φορά προσποιήθηκα ότι τους διαβάζω ένα κείμενο που κατέληγε «από το ανοιχτό παράθυρο είδε έναν άνθρωπο να στρίβει από τη γωνία» και τους ζήτησα να περιγράψουν αυτόν τον άνθρωπο μέσα σε δύο γραμμές. Περιέγραψαν άνδρα μεταξύ 30 και πενήντα ετών, με κοστούμι ή καμπαρντίνα, με χαρτοφύλακα ή ομπρέλα. Περιέγραψαν δηλαδή άντρα με εξουσία, όχι μια γυναίκα ή ένα πρόσφυγα, όχι έναν ανάπηρο ή γέρο. Άνθρωπος σημαίνει άντρας με εξουσία. Και τότε κατάλαβα ότι η παιδεία είχε αποτύχει.

Μια άλλη φορά στο μάθημα της λογοτεχνίας που διαβάζαμε παράνομα το ημερολόγιο του Άντριαν Μολ ο δεκατετράχρονος Άντριαν Μολ είχε αναλάβει εθελοντικά τη φροντίδα ενός γέρου 87 ετών. Η συνομήλικη Πανδώρα τον βλέπει να σιδερώνει τα σώβρακα του γέρου. Ο Άντριαν αργότερα ρωτάει την Πανδώρα «πότε με ερωτεύτηκες» κι εκείνη απαντά «όταν σε είδα να σιδερώνεις τα σώβρακα του γέρου». Και τότε ρώτησα τα παιδιά γιατί τον ερωτεύτηκε όταν τον είδε να σιδερώνει τα σώβρακα. Και τα παιδιά είπαν επειδή όταν παντρευτούν θα τη βοηθάει στο νοικοκυριό. Μόνο ένα δεκατετράχρονο κορίτσι είπε «επειδή σιδερώνοντας τα σώβρακα του γέρου έδειχνε ενσυναίσθηση και αλληλεγγύη.

Και τότε κατάλαβα ότι η παιδεία είχε αποτύχει, αλλά και ότι υπήρχε ελπίδα.

Το κείμενο που σας προανάφερα, που απευθύνεται στους γονείς και τους ζητάει να μάθουν στα παιδιά ευγένεια, σεβασμό και αλληλεγγύη με αναγκάζει να ερωτήσω: ξέρετε πολλούς Έλληνες πατεράδες που θα χαίρονταν αν ο δεκατετράχρονος γιος τους σιδέρωνε σώβρακα ενός ξένου;

Προτείνω να γίνει λοιπόν μια ανταλλαγή. Οι οικογένειες να αναλάβουν την ενίσχυση της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης και το σχολείο όλα τα άλλα.

Η ειδησεογραφία μάς βομβαρδίζει με παραπτώματα ανηλίκων: βίαιη συμπεριφορά, μπούλινγκ, σεξουαλική παρενόχληση και κακοποίηση, κλοπές, καταστροφές. Για τέτοια και πολύ χειρότερα αδικήματα βέβαια κατηγορούνται και οι αστυνομικοί καθημερινά που ίσως δίνουν το «καλό» παράδειγμα στους έφηβους. Αλλά ίσως τα παιδιά να εξωθούνται και από το αδιέξοδο μέλλον, την ανεργία, τη φτώχεια, την αναλγησία των κρατικών μηχανισμών.

Θα επαναλάβω με επιμονή, ότι κάθε ποινή που επιβάλλεται σε ανήλικο είναι μια μεγάλη αποτυχία του σχολείου και του εκπαιδευτικού συστήματος. Η παραβατικότητα των νέων δεν αντιμετωπίζεται με παρελάσεις, αγιασμούς, σημαιοστολισμούς, εικονίσματα και πανηγυρικούς.

Η παιδεία πρέπει να ανασυσταθεί και να παραιτηθεί από τα εθνοσωτήρια μηνύματα. Το μάθημα της λογοτεχνίας προβάλλει μόνο στερεοτυπικούς ρόλους για τον πατέρα, τη μητέρα, το παλικάρι, την οικογένεια και κατατάσσει τα κείμενα σε ενότητες από τη θρησκευτική ζωή, την ιστορία, τις παραδόσεις και την οικογένεια. Δεν υπάρχουν κείμενα που αναδεικνύουν πλευρές και προβλήματα της σύγχρονης κοινωνίας. Δεν υπάρχει ανεργία, διαζύγιο, παιδί με δύο μαμάδες ή δύο μπαμπάδες, ομοφυλοφιλία, μέλος της οικογένειας στη φυλακή, εκμετάλλευση, ενδοοικογενειακή βία, συμμετοχή σε πορείες και διαδηλώσεις.

Τα παιδιά μέσα στο σχολείο πρέπει να αισθάνονται ότι το μάθημα τα αφορά, ότι δεν έχουν εξωθηθεί στο περιθώριο του σχολείου και της κοινωνίας. Το σχολείο πρέπει να κουβεντιάζει θέματα που ενδιαφέρουν και αφορούν τα παιδιά, θέματα που δεν υπάρχουν στα κείμενα του Καρκαβίτσα, του Ιουλίου Βερν και του Βιζυηνού, που με δήθεν προδευτικό χαρακτήρα εισάγει στα σχολεία ο κ. Πιερρακάκης.

Κι αν γίνει αναθεώρηση του άρθρου 16 τότε με σαφήνεια να διατυπωθεί πως το σχολείο οφείλει πρωτίστως να διδάσκει τις δημοκρατικές αξίες, την ισότητα, την ανεκτικότητα και την ισότιμη αποδοχή του άλλου φύλου, της άλλης εθνικότητας, της άλλης θρησκείας, της άλλης κουλτούρας, του άλλου σεξουαλικού προσανατολισμού, της σωματικής και πνευματικής απόκλισης.

Υπάρχουν πολλά προγράμματα που προωθούν τις σύγχρονες αξίες, αλλά απαιτούν δαπάνες και εξειδίκευση του διδακτικού προσωπικού.

Και θέτω το εξής ερώτημα στον υπουργό. Γίνεται εφηβικό πάρτι. Όλα τα παιδιά της τάξης είναι καλεσμένα εκτός από ένα. Στη διάρκεια του πάρτι τα καλεσμένα παιδιά τηλεφωνούν όλα μαζί στο ακάλεστο παιδί, του λένε πόσο ωραία περνούν ενώ εκείνο θα μένει πάντα μόνο του στο σπίτι, γιατί δεν είναι φίλος/η τους και ούτε ποτέ θα γίνει. Όλο αυτό το θεωρεί πρόβλημα; Έχει να προτείνει κάτι; Δυστυχώς γίνεται εκτός σχολείου και η αστυνομία δεν μπορεί να επέμβει γιατί δεν υπάρχει αξιόποινη πράξη.

Καταλήγοντας θα επαναλάβω αυτό που τονίζω σε κάθε ευκαιρία. Πρέπει από το νηπιαγωγείο να εισαχθεί μάθημα ανθρώπινων σχέσεων. Μάθημα ευρύτερο από τη σεξουαλική αγωγή, Θα τη συμπεριλαμβάνει, αλλά θα περιλαμβάνει και θα εξετάζει και θα αναδεικνύει πολλά κοινωνικά θέματα, όχι με διδακτικό και ηθικοπλαστικό τρόπο, αλλά με κοινωνικό προβληματισμό.

Για ένα σχολείο και μια κοινωνία ισότητας και ανεκτικότητας, που θα απαιτεί και θα επιβάλλει ίσες ευκαιρίες για όλους, μακριά από τα δόντια και τα νύχια της αστυνομίας.