Category Archives: Σχολή Μωραΐτη

Τα Ξένα Fund Οδηγούν Στον Αφανισμό της Παιδείας

Posted on by

(Ομιλία μου σε εκδήλωση του Ρουβίκωνα για τον αφανισμό του δημόσιου σχολείου)

Η εξαγορά των πέντε πολύ μεγάλων ιδιωτικών σχολείων από ξένα fund τους τελευταίους μήνες δεν είναι μία κίνηση που αφορά ένα μικρό κομμάτι της ελληνικής εκπαίδευσης. Αντίθετα θεωρώ ότι μπορεί να επηρεάσει μέσα σε λίγα χρόνια την ελληνική εκπαίδευση συνολικά καθώς και την ελληνική κοινωνία λόγω του σταδιακού αποκλεισμού των παιδιών, που φοίτησαν σε δημόσια σχολεία, από την ανώτατη εκπαίδευση και την αγορά εργασίας.

Παράλληλα από την πλευρά της κυβέρνησης προωθείται η είσοδος μαθητών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση μέσω του προγράμματος IB (International Baccalaureate-Διεθνές Απολυτήριο) καθώς επίσης η μεγαλύτερη αυτονόμηση των δημοσίων σχολείων με δικαιώματα, που, αντί να δίνονται στον σύλλογο διδασκόντων,ϊ δίνονται αποκλειστικά στον διευθυντή του σχολείου. Αυτά που προωθεί το Υπουργείο Παιδείας και η εξαγορά των ιδιωτικών σχολείων μοιάζουν άσχετα μεταξύ τους αλλά θεωρώ ότι είναι κινήσεις αλληλοσυμπληρούμενες. Οι κυβερνητικές πρωτοβουλίες είναι αυτές που άνοιξαν το δρόμο στα ξένα fund. Ας δούμε πώς;

Δεν θέλω να αναφέρω αναλυτικά ποια σχολεία εξαγοράστηκαν και από ποιους επενδυτικούς οργανισμούς, γιατί δεν είναι αυτό το θέμα μου, αλλά ως παράδειγμα θα αναφέρω μόνο το αγγλικό fund Inspired που εξαγόρασε δύο σχολεία, τη Σχολή Κωστέα Γείτονα και τη Σχολή Μωραΐτη.

Η Inspired ελέγχει περισσότερα από 110 ιδιωτικά σχολεία στις πέντε ηπείρους με περισσότερους από 80.000 μαθητές. Μεγάλοι επενδυτικοί κολοσσοί έχουν επενδύσει τεράστια κεφάλαια στην Inspired και χαρακτηριστικά η Stonepeak εξαγόρασε το 2022 μετοχές της Inspired αξίας ενός δισεκατομμυρίου ευρώ. Προφανώς αναμένει και τα ανάλογα κέρδη. Άλλωστε στον ιστότοπό της η Inspired χαιρετίζει τη «συνεργασία» της με τη Σχολή Μωραΐτη ως «είσοδο σε νέα αγορά» (Inspired to enter new market by welcoming the leading Greek school, Moraitis School to the group). Η Σχολή Μωραΐτη την περασμένη χρονιά εμφάνισε κέρδη μόλις 500.000€. Η Inspired όμως δεν έκανε αυτήν την τεράστια επένδυση, για να εισπράττει 500,000€ και μάλιστα πολύ λιγότερα, δεδομένου ότι μάλλον θα καταβάλλει και ενοίκιο για τις εγκαταστάσεις, οι οποίες παρέμειναν στην ιδιοκτησία της οικογένειας Μωραΐτη. Από πού όμως θα βγουν τα κέρδη; Προφανώς από όπου μπορούμε να φανταστούμε, έχοντας πάντα στο μυαλό μας πως καλό σχολείο και κέρδη είναι έννοιες ασύμβατες.

Οι επενδυτικοί οργανισμοί που εξαγόρασαν τα ελληνικά ιδιωτικά σχολεία δραστηριοποιούνται κυρίως στην Αγγλία και είναι χρήσιμο να δούμε τι ισχύει σε αυτή τη χώρα. Στην Αγγλία και στα περισσότερα κράτη τα καλά ιδιωτικά σχολεία είναι μη κερδοσκοπικά ιδρύματα, που δεν εξαγοράζονται από fund όπως είναι δηλαδή στην Ελλάδα το Κολλέγιο Αθηνών και το Πηρς. Από τα λίγα βρετανικά ιδιωτικά σχολεία που είναι κερδοσκοπικές επιχειρήσεις πολλά έχουν εξαγοραστεί. Όμως στην Αγγλία, υπάρχει μια ιδιομορφία και με τα δημόσια σχολεία, που δύσκολα μπορεί κανείς να τη διανοηθεί. Σε αυτή τη χώρα λειτουργεί ένας οργανισμός, ο Ofsted, ο οποίος κάνει τις αξιολογήσεις των σχολείων. Οι άνθρωποί του εγκαθίστανται στο σχολείο και αξιολογούν όλες τις εκπαιδευτικές παραμέτρους. Αν το σχολείο δεν πάρει καλό βαθμό στην αξιολόγηση, τότε μετατρέπεται σε academy, που σημαίνει ότι εξακολουθεί να χρηματοδοτείται από το κράτος, αλλά τη διοίκησή του αναλαμβάνει ένας ιδιωτικός φορέας ακόμη και μια επιχείρηση. Και μπορεί ο ιδιωτικός φορέας ή η επιχείρηση να αναλάβει να διοικήσει ένα academy ή ακόμη και ένα σύνολο από τέτοια σχολεία. Η επιχείρηση διαχειρίζεται τα χρήματα που δίνει το κράτος, προσλαμβάνει και απολύει και συχνά στο διδακτικό προσωπικό συμπεριλαμβάνονται μετανάστες και άνεργοι ηθοποιοί. Τελευταία έχει ξεσπάσει ένα σκάνδαλο με εκπαιδευτικούς που οι διοικήσεις των academy έφεραν από τη Τζαμάικα και με διάφορα τεχνάσματα τους πλήρωναν με χαμηλότερους μισθούς, γιατί δήθεν είχαν λιγότερα προσόντα από τους Άγγλους. Άλλωστε η εκμετάλλευση των εργαζομένων ήταν το κίνητρο των διοικήσεων. Επιπλέον οι διοικούντες τα academy έχουν δικαίωμα επέμβασης στο διδακτικό πρόγραμμα, παραμερίζουν ή καταργούν τελείως τα ανθρωπιστικά μαθήματα και διδάσκουν πολλές ώρες Μαθηματικά και Αγγλικά και τα απαραίτητα για τις εξετάσεις μαθήματα. Με αυτόν τον τρόπο τα παιδιά παίρνουν καλούς βαθμούς στις εξετάσεις και το σχολείο ανεβαίνει στην κλίμακα της αξιολόγησης. Οι απόφοιτοι του σχολείου ανταποκρίνονται στις εργοδοτικές απαιτήσεις της επιχείρησης, που διοικούσε το σχολείο, και η επιχείρηση και η υπόλοιπη αγορά μπορούν να επιλέξ τους νέους της υπαλλήλους από αυτούς.

Ας έρθουμε στην Ελλάδα τώρα. Ας πούμε αρχικά πως ένας εκπαιδευτικός της Σχολής Μωραΐτη θα κινδύνευε με απόλυση αν ερχόταν ως ομιλητής σε μια οποιαδήποτε εκδήλωση του Ρουβίκωνα με οποιοδήποτε θέμα, γιατί απαγορεύεται η δημόσια εκδήλωση πολιτικής προτίμησης ή αναφορά σε οικονομικά θέματα. Πόσο μάλλον η εντός του σχολείου, έστω και υπαινικτικά, πολιτική τοποθέτηση. Και δεν εννοώ κομματική, αλλά ουσιαστικά πολιτική.

Οι διοικούντες την Σχολή Μωραΐτη ισχυρίζονται ότι το σχολείο θα είναι πάρα πολύ καλό, αλλά η συζήτηση περιορίζεται στα τεχνικά μέσα, στο Wi Fi και στους διαδραστικούς πίνακες.

Ποιος όμως είναι ο εκπαιδευτικός στόχος του fund που εξαγόρασε το σχολείο; Η Inspired στην ιστοσελίδα της έχει με μεγάλα γράμματα κάτω από τον τίτλο της τον εκπαιδευτικό της στόχο: Δημιουργεί Ηγέτες. (Preparing Leaders).

Τα σχολεία που δημιουργούν ηγέτες, όπως και οι στρατιωτικές σχολές, πολύ απέχουν από το να είναι καλά σχολεία. Δεν είναι οι διαδραστικοί πίνακες, τα πάουερ πόιντ, και τα μαθήματα ρομποτικής αυτά που κάνουν ένα σχολείο καλό. Ένα σχολείο χαρακτηρίζεται ως καλό κυρίως από την παιδαγωγική του ιδεολογία και από τα καινοτόμα προγράμματα που προωθούν αυτή την ιδεολογία. Τα καλά σχολεία δίνουν έμφαση στη συνεργατικότητα και όχι στα ηγετικά προσόντα. Και με συγκεκριμένα προγράμματα, και όχι στα λόγια, καλλιεργούν την ισότητα και την αλληλεγγύη. Και έχουν επίσης προγράμματα κατά του bullying (όπως αυτά που εγκατάλειψε η Σχολή Μωραΐτη) και προγράμματα κατά του ρατσισμού, κατά της ξενοφοβίας, κατά της ομοφοβίας, κατά του σεξισμού και της πατριαρχίας. Αυτά όμως κοστίζουν χρήματα και για αυτό δεν προωθούνται στα δημόσια σχολεία και επιπλέον και ακόμη χειρότερα μπορεί να μην είναι επιθυμητά.

Κάποιος είπε ότι θα αφελληνιστεί από τα fund η ελληνική παιδεία. Δεν νομίζω ότι υπάρχει τέτοιος κίνδυνος δεδομένου ότι αυτά τα σχολεία απευθύνονται σε δεξιές συντηρητικές κοινωνίες. Το Κολλέγιο Αθηνών και το Πηρς, για να μην κατηγορηθούν για αμερικανικό προσανατολισμό έχτισαν ορθόδοξες εκκλησίες στον περίβολό τους. Και κάποτε που χάζευα το ενημερωτικό δελτίο του Κολλεγίου Αθηνών μέτρησα σε διαφορετικές φωτογραφίες του 13 ορθόδοξους κληρικούς. Μπορεί να υπονομευθεί το μάθημα της κοινωνιολογίας, μπορεί να χάσει την ιδεολογική της διάσταση η Ιστορία, αλλά η ελληνοχριστιανική διάσταση της εκπαίδευσης δεν κινδυνεύει.

Εκτιμώ όμως ότι, όπως και στα δημόσια, έτσι και στα σχολεία των fund ο σύλλογος διδασκόντων θα χάσει τη δύναμή του και δεν θα μπορεί να επηρεάσει ιδεολογικά την τάση του σχολείου. Αλλά, επιπλέον, προβλέπω πως ο σύλλογος τελικά θα διαλυθεί τελείως.

Από το 2026 θα λειτουργήσουν πιλοτικά τμήματα ΙΒ σε 5 πρότυπα δημόσια λύκεια. Οι απόφοιτοί του θα μπορούν να εισάγονται στα μη κρατικά πανεπιστήμια που θα ιδρυθούν χωρίς πανελλήνιες εξετάσεις. Ίσως όμως αυτό να είναι το πρώτο βήμα για να ακολουθήσει στη συνέχεια και η εισαγωγή στα κρατικά πανεπιστήμια, δεδομένου ότι θα επεκταθεί η ίδρυση τμημάτων ΙΒ και σε άλλα πρότυπα λύκεια.

Στην προοπτική να μπορούν οι απόφοιτοι του IB (International Baccalaureate) να φοιτούν στα ελληνικά πανεπιστήμια τα σχολεία αυτά θα μετατραπούν κυρίως σε σχολεία IB και θα έχουν όλες τις πόρτες ανοικτές στα ιδιωτικά ελληνικά πανεπιστήμια, στα πανεπιστήμιο του εξωτερικού και ενδεχομένως αργότερα και στα ελληνικά κρατικά πανεπιστήμια. Τα σχολεία που ήδη διδάσκουν το πρόγραμμα ΙΒ διαφημίζουν ότι έχουν σχεδόν 100% επιτυχία εισαγωγής στα ξένα πανεπιστήμια λόγω της υψηλής βαθμολογίας τους. Το ΙΒ είναι ένα απαιτητικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα και πώς γίνεται οι μαθητές να εξασφαλίζουν μια υψηλή βαθμολογία; Πολλά μπορεί να υποθέσει κανείς μια και ένα ποσοστό της βαθμολογίας διαμορφώνεται εσωτερικά από το σχολείο. Και όπως έχει ήδη δημοσιευτεί ένα άλλο ποσοστό προέρχεται από εκτενή εργασία που σε ιδανικές καταστάσεις συγγράφει ο μαθητής, αλλά σε άλλες τη γράφει ο ιδιαιτερατζής έναντι υψηλής αμοιβής και ο εκπαιδευτικός που κάνει το μάθημα πιέζεται από τους γονείς και το σχολείο να βεβαιώσει ότι η εργασία γράφτηκε από το παιδί.

Επιπλέον πολύ συχνά οι εκπαιδευτικοί είναι από ξένη χώρα, μπορεί και από τη Τζαμάικα, μια και τα πιο πολλά μαθήματα γίνονται στην αγγλική γλώσσα, χωρίς τα τυπικά προσόντα των Ελλήνων εκπαιδευτικών, με ετήσιες συμβάσεις, χωρίς δικαίωμα ψήφου στον ουσιαστικά ανύπαρκτο σύλλογο διδασκόντων και χωρίς δυνατότητα συνδικαλισμού και συμμετοχής σε απεργία και πάντα με την απειλή της μη ανανέωσης της σύμβασης. Τα σχολεία ΙΒ δεν απεργούν ποτέ.

Συνοψίζοντας να πω ότι ένα παιδί υψηλού εισοδήματός θα μπορεί με το απολυτήριο ΙΒ από ένα σχολείο των fund να μπαίνει στο ελληνικό ιδιωτικό πανεπιστήμιο με άνεση, παίρνοντας τη θέση από ένα παιδί του δημοσίου που ξημεροβραδιάζεται στα φροντιστήρια και μπορεί να μπει στο ιδιωτικό πανεπιστήμιο μόνο με πανελλήνιες. Και στη συνέχεια, στην αγορά εργασίας, πέραν των παρασκηνιακών διευθετήσεων, θα έχει ένα επιπλέον προβάδισμα:

Γιατί είναι απολιτίκ.

Ψηφίζει σωστά.

Έχει φιλοδοξία και ανταγωνιστικότητα.

Θεωρεί ότι ο συνδικαλισμός εμποδίζει την πρόοδο.

Δεν έχει κάνει κατάληψη.

Δεν έχει συμμετάσχει στην πορεία του Πολυτεχνείου και στην πορεία για τη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου.

Δεν ξέρει ποιοι είναι ο Αλέξανδρος Γρηγορόπουλος και ο Νίκος Ρωμανός.

Δεν θέλει «λαθρομετανάστες».

Δεν ξέρει πού είναι η Γάζα.

Δεν συμφωνεί με τον όρο γυναικοκτονία.

Οι διαδρομές του έχουν σταματήσει εκεί που η Σκουφά συναντά τη Ναυαρίνου.

Και τέλος, δεν αμφισβήτησε και δεν θα αμφισβητήσει ποτέ την ιεραρχία.

Και τα fund θα θησαυρίζουν από τον αφανισμό της παιδείας γενικότερα και όχι μόνο του δημόσιου σχολείου.

Η Inspired και η Σχολή Μωραΐτη. Πριν από όλα και πάνω από όλα το κέρδος

Posted on by

Η Σχολή Μωραΐτη ανακοίνωσε τη «συνεργασία» της με τον πολυεθνικό κερδοσκοπικό οργανισμό Inspired Educational Group και μου θύμισε ότι διάφοροι εργοδότες μου αναφέρονταν σε εμένα ως συνεργάτη τους, αλλά εγώ ήξερα ότι ήμουν υπάλληλός τους. Είμαι βέβαιος ότι και οι πρώην ιδιοκτήτες της Σχολής Μωραΐτη δεν έχουν αυταπάτες. Ωραιοποιούν την εξαγορά με τη λέξη «συνεργασία», για να μην προκαλέσουν ανησυχία στους γονείς των παιδιών και στους εργαζόμενους αλλά πολύ καλά ξέρουν ότι ούτε περί συνεργασίας πρόκειται ούτε έχει μακροχρόνια ισχύ η εξαγγελία ότι τίποτε δεν θα αλλάξει. Αυτό το τίποτε δεν θα αλλάξει το καταλαβαίνουν αλλιώς όσοι γνωρίζουν την περί άρνησης θεωρία του Φρόιντ.

Η Inspired ελέγχει περισσότερα από 110 ιδιωτικά σχολεία στις πέντε ηπείρους με περισσότερους από 80.000 μαθητές. Μεγάλοι επενδυτικοί κολοσσοί έχουν επενδύσει τεράστια κεφάλαια στην Inspired και χαρακτηριστικά η Stonepeak εξαγόρασε το 2022 μετοχές της Inspired αξίας ενός δισεκατομμυρίου ευρώ. Προφανώς αναμένει και τα ανάλογα κέρδη. Η Σχολή Μωραΐτη έχει ένα χρέος στην Τράπεζα Πειραιώς σχεδόν 12 εκατομμυρίων. Παρά το χρέος και τα μειωμένα κέρδη του Σχολείο σε 500.000€ το χρόνο η Inspired θα αποκομίσει μεγάλα κέρδη από τη διαχείριση της Σχολής Μωραΐτη. Με ποιον τρόπο, θα το δούμε προσεχώς όταν τα «δεν θα αλλάξει τίποτε» θα αρχίσουν να φυλλορροούν ένα ένα. Άλλωστε η Inspired στον ιστότοπό της χαιρετίζει τη «συνεργασία» της με τη Σχολή Μωραΐτη ως «είσοδο σε νέα αγορά» (Inspired to enter new market by welcoming the leading Greek school, Moraitis School to the group). Και κατά πάσα πιθανότητα, εκτός από μισθούς προς τους πρώην ιδιοκτήτες που παραμένουν σε διοικητικές θέσεις, η Inspired ίσως να πληρώνει και μεγάλο ενοίκιο προς αυτούς, δεδομένου ότι οι πρώην ιδιοκτήτες έχουν την πλήρη ιδιοκτησία των κτηρίων, αφού εξαγόρασαν το μερίδιο του Γιώργου Κασιμάτη με δάνειο 13 εκατομμυρίων. Ως εκ τούτου δεν ανησυχούμε για τα έσοδα της οικογένειας Μωραΐτη-Καρτάλη, αλλά ανησυχούμε για το πως θα επιτευχθούν τα κέρδη της Inspired.

Όλοι τους, παλαιοί και νέοι ιδιοκτήτες μιλούν για πολύ καλό Σχολείο. Αμφιβάλλω όμως πολύ για το αν ξέρουν τι θα πει καλό σχολείο, πέρα από τα παχιά λόγια που χρησιμοποιούν, και σίγουρα δεν είναι σε θέση να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν προγράμματα πέραν αυτών που σχετίζονται αποκλειστικά με τη γνώση.

Από όσα ξέρουμε από τα Academies στην Αγγλία, που χρηματοδοτούνται από ιδιωτικούς οργανισμούς, έχουν νέους εκπαιδευτικούς με λίγα προσόντα και χαμηλούς μισθούς και δίνουν έμφαση μόνο στη διδασκαλία των Μαθηματικών και των Αγγλικών, ώστε να έχουν επιτυχία στις εξετάσεις, και όλα τα υπόλοιπα μαθήματα και οι εκπαιδευτικοί στόχοι παραμελούνται και παραμερίζονται.

Η Inspired στην ιστοσελίδα της έχει με μεγάλα γράμματα κάτω από τον τίτλο της τον εκπαιδευτικό της στόχο: Δημιουργεί Ηγέτες. (Preparing Leaders).

Επομένως απευθύνεται κυρίως σε γονείς πολύ υψηλού εισοδήματος που θέλουν το αγοράκι τους να γίνει τεχνοκράτης που θα βάζει κάτω από το όνομά του στα Αγγλικά τον τίτλο Managing Director, όπως ο Αντώνης Καρτάλης.

Τα σχολεία που δημιουργούν ηγέτες, όπως και οι στρατιωτικές σχολές, πολύ απέχουν από το να είναι καλά σχολεία. Δεν είναι οι διαδραστικοί πίνακες, τα πάουερ πόιντ, και τα μαθήματα ρομποτικής αυτά που κάνουν ένα σχολείο καλό. Ένα σχολείο χαρακτηρίζεται ως καλό κυρίως από την παιδαγωγική του ιδεολογία και από τα καινοτόμα προγράμματα που προωθούν αυτή την ιδεολογία. Τα καλά σχολεία δίνουν έμφαση στη συνεργατικότητα και όχι στα ηγετικά προσόντα. Και με συγκεκριμένα προγράμματα, και όχι στα λόγια, καλλιεργούν την ισότητα και την αλληλεγγύη. Και έχουν επίσης προγράμματα κατά του bullying (όπως αυτά που εγκατάλειψε η Σχολή Μωραΐτη) και προγράμματα κατά του ρατσισμού, κατά της ξενοφοβίας, κατά της ομοφοβίας, κατά του σεξισμού και της πατριαρχίας, ώστε οι μαθήτριες της Σχολής Μωραΐτη να μην κάνουν κυρίως «κοριτσίστικες» σπουδές, όπως Ψυχολογία, και να ντύνονται στα ολόλευκα σαν έτοιμες νύφες στην τελετή αποφοίτησης.

Και μια ερώτηση: Τα δεκαοχτάχρονα αγόρια εξακολουθούν να βγάζουν τα παντελόνια τους και να φορούν τα αθλητικά τους ρούχα σε κοινή θέα στην αυλή, γιατί έτσι κάνουν τα αγόρια και boys will always be boys.

Προσωπικά συμβουλεύω τον Αντώνη Καρτάλη να στείλει τις κόρες του σε άλλο σχολείο.

Με δύο ξόρκια αντιμετωπίζει το μπούλινγκ η Σχολή Μωραΐτη

Posted on by

Όταν πριν από περίπου τρεις μήνες έγινε το μπούλινγκ στη Σχολή Μωραΐτη, που μας συγκλόνισε, η Σχολή προέβη σε ανακοίνωση λέγοντας ότι κάνει τα πάντα για την αντιμετώπιση της βίας και επικαλέστηκε τον κανονισμό του 1994 και τις Θέσεις του Σχολείου. Σε προηγούμενο κείμενό μου είχα πει πως θα δημοσίευα άλλο κείμενο στο οποίο θα σχολίαζα αυτόν τον κανονισμό και τις Θέσεις.

Αφορμή και ευκαιρία μού έδωσε η επικοινωνία που είχα με τους γονείς του δράστη εκείνου του επεισοδίου, με δική τους πρωτοβουλία. Εγώ άλλωστε δεν ήξερα ούτε ποιοι ήταν. Πρέπει να πω ότι μου έκαναν άριστη εντύπωση, τελείως αντίθετη από αυτήν που παρουσιάστηκε από τα ΜΜΕ. Και έχω πειστεί ότι όχι μόνο ενδιαφέρονται για το παιδί τους με σωστό τρόπο, αλλά προβαίνουν και σε πράξεις που τους τιμούν.

Θεωρώντας ότι όσα μου διηγήθηκαν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα θα αναφερθώ σε μερικά σημεία.

Α. Το παιδί τους δεχόταν μπούλινγκ και απειλές συστηματικά.

Β. Το παιδί τους τούς είπε εκ των υστέρων ότι αυτά τα θέματα πρέπει να τα αντιμετωπίζει και να τα λύνει κανείς μόνος του. Και

Γ. Πίστευε ότι με την πράξη του αυτή θα γινόταν ο ήρωας του Σχολείου.

Δ. Όταν οι γονείς επισκέφτηκαν τη γενική διευθύντρια της Σχολής Μωραΐτη μετά τα γεγονότα και παραπονέθηκαν ότι το Σχολείο δεν κάνει τίποτε για το μπούλινγκ, εκείνη είπε πως κάνει, γιατί καθημερινά δίνουν αποβολές για μπούλινγκ.

Και τα τέσσερα σημεία οδηγούν στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχει πράγματι πολιτική για το μπούλινγκ και δεν αντιμετωπίζεται. Και επιβεβαιώνεται με τη διατύπωση: «κάθε μέρα δίνονται αποβολές για το μπούλινγκ». Αντιμετώπιση του μπούλινγκ σημαίνει ότι λαμβάνονται μέτρα για την πρόληψη του. Οι εκ των υστέρων αποβολές σημαίνουν είτε ότι δεν υπάρχουν μέτρα για την πρόληψη, είτε ότι αυτά απέτυχαν.

Και ας φέρω κάποια παραδείγματα. Κάποιο παιδί της β’ γυμνασίου κάνει πάρτι και καλεί όλα τα παιδιά της τάξης εκτός από ένα. Ο αποκλεισμός είναι μορφή μπούλινγκ, αλλά δεν είναι πράξη αξιόποινη και δεν τιμωρείται.

Οι μαθητές του λυκείου κάνουν πολυήμερη εκδρομή, κοιμούνται σε δίκλινα ή τρίκλινα δωμάτια, αλλά κανείς δεν θέλει να μοιραστεί το δωμάτιό του με κάποιο παιδί και στη συνέχεια αυτό το παιδί ακυρώνει τη συμμετοχή του. Το σχολείο είναι ευχαριστημένο, γιατί όλα λειτούργησαν άψογα στην εκδρομή και το θέμα περνάει σαν να μην υπήρξε ποτέ.

Αλλά ας αναφερθώ στα θέματα του μπούλινγκ με ιστορική σειρά, αρχίζοντας από τον περίφημο «κανονισμό του 1994».

Εγώ ανέλαβα τη διεύθυνση του γυμνασίου τη σχολική χρονιά 1992-93. Ως τότε το μπούλινγκ αντιμετωπιζόταν ως εξής: Καλούσε ο υποδιευθυντής τα δύο αγόρια στο γραφείο του και έλεγε «δεν είναι σωστό να λες τον συμμαθητή σου αδελφή. Να δώσετε τα χέρια και να είστε φίλοι από εδώ κι εμπρός». Έβγαιναν από το γραφείο και η «αδελφή» έτρωγε ξύλο, επειδή διαμαρτυρήθηκε.

Την πρώτη εκείνη χρονιά έπρεπε να αντιμετωπίσω ένα χάος σε όλους τους τομείς, από τα επίσημα σφραγισμένα απουσιολόγια που ως τότε γράφονταν και υπογράφονταν από τους εκπαιδευτικούς στο τέλος της χρονιάς, κατανέμοντας τις απουσίες κατά το δοκούν, ενώ πετάγονταν τα ανεπίσημα που κρατούσαν οι απουσιολόγοι, έως το να εφοδιαστούν με σαπούνι και χαρτί οι μαθητικές τουαλέτες και να τοποθετηθούν σύρτες στις πόρτες τους.

Το Φθινόπωρο του 1993 κατέφυγα στην αγγλική βιβλιογραφία για το μπούλινγκ, γιατί στην Ελλάδα ήταν τότε άγνωστη έννοια. Αποτέλεσμα της έρευνάς μου ήταν να εντοπίσω το πρόγραμμα που είχε οργανώσει ο καθηγητής του πανεπιστημίου του Σέφιλντ Πίτερ Σμιθ και τον κάλεσα να έρθει στη Σχολή Μωραΐτη, για ένα τριήμερο ως αφετηρία συνεργασίας και για να κάνει σεμινάρια ενημέρωσης προς τις διευθύνσεις του Σχολείου, τις ψυχολόγους και τους εκπαιδευτικούς.

Η ομιλία του καθηγητή Σμιθ ορίστηκε για το απόγευμα της Παρασκευής, 25 Φεβρουαρίου του 1994. Ενώ η ημερομηνία είχε ανακοινωθεί πολύ καιρό πριν για εκείνο το βράδυ, οι καθηγητές του Λυκείου οργάνωσαν για τους εκπαιδευτικούς ένα γλέντι σε κάποια ταβέρνα. Άρα έπρεπε κανείς να διαλέξει: Ή ομιλία για το μπούλινγκ ή γλέντι. Οι εκπαιδευτικοί του Λυκείου και του ΙΒ επέλεξαν γλέντι, χωρίς καμιά εξαίρεση. Κάποιο διευθυντικό στέλεχος μάλιστα είπε «όταν ήταν μικρός ο Θαλάσσης του έκαναν μπούλινγκ και τώρα θέλει να βάλει εμάς σε αυτό το λούκι». Όριζε με αυτόν τον τρόπο ότι το να δεχτείς μπούλιγκ αποτελεί κοινωνικό στίγμα.

Εντυπωσιακή ήταν η επισήμανση που έκανε η υπεύθυνη των πειθαρχικών του Δημοτικού, η οποία μετά το τέλος της ομιλίας του Πίτερ Σμιθ δήλωσε: Δεν μας είπε τίποτε καινούργιο. Όλα αυτά εμείς τα κάνουμε εδώ και χρόνια. Ενώ η τότε υποδιευθύντρια του Λυκείου και κατόπιν διευθύντρια με έμφαση είπε «μπούλινγκ γίνεται σε μικρότερα παιδιά και όχι σε παιδιά του Λυκείου».

Μετά το τέλος της ομιλίας θεώρησα υποχρέωσή μου να προσφέρω γεύμα σε εστιατόριο της Κηφισιάς στον Πίτερ Σμιθ, ο οποίος την επομένη θα αποχωρούσε για την Μ. Βρετανία, καθώς και σε μία ψυχολόγο του Σχολείου με τον σύζυγό της. Την Δευτέρα το πρωί με κάλεσε η διευθύντρια του σχολείου στο γραφείο της, για να μου πει ότι ήταν απαράδεκτο εκ μέρους μου να μην πάω στο γλέντι και ότι οι καθηγητές του λυκείου είχαν θυμώσει. Η ίδια βέβαια ποτέ δεν είχε τιμήσει με την παρουσία της τέτοιες εκδηλώσεις. Της απάντησα ότι το βράδυ της Παρασκευής έκανα αυτό που θα έπρεπε να κάνει εκείνη. Δηλαδή, προσέφερα γεύμα στον Πίτερ Σμιθ με δικά μου χρήματα.

Από την επομένη άρχισε η δουλειά. Εγώ είχα την επιμέλεια του προγράμματος, αλλά η μετάφραση των κειμένων και των ερωτηματολογίων που ανώνυμα συμπλήρωναν τα παιδιά σε συχνά διαστήματα έγιναν από την ψυχολόγο του δημοτικού και την ψυχολόγο του γυμνασίου. Το πρόγραμμα εμπλουτίστηκε με κείμενα, λογοτεχνικά βιβλία και ταινίες ειδικά μεταγλωττισμένες.

Παράλληλα η ψυχολόγος του γυμνασίου έμπαινε στις τάξεις και συζητούσε με τα παιδιά, τους έδινε τα ερωτηματολόγια να τα συμπληρώσουν σε τακτά διαστήματα, ώστε να ελέγχεται η πρόοδος του προγράμματος και ενθάρρυνε τα παιδιά να την επισκέπτονται στο γραφείο της και να της μιλούν με απόλυτη εχεμύθεια. Επίσης η ίδια συμμετείχε στις εβδομαδιαίες συνεδριάσεις των εκπαιδευτικών για κάθε τμήμα και των τριών τάξεων του γυμνασίου και από τα λεγόμενα έκρινε ποια παιδιά θα καλούσε με δική της πρωτοβουλία για συζήτηση. Στους γονείς είχαν δοθεί οδηγίες, ώστε από ψυχοσωματικά συμπτώματα των παιδιών να υποψιάζονται αν ασκείται μπούλινγκ στο παιδί τους.

Μέσα σε τρία χρόνια σκληρής και επιμελημένης δουλειάς όλων μας τα αποτελέσματα ήταν θεαματικά.

Οι εκπαιδευτικοί έμαθαν ότι μπούλινγκ μπορεί να ασκηθεί σε όλα τα παιδιά, τα οποία ποτέ δεν χαρακτηρίζουμε ως προβληματικά.

Το μπούλινγκ δεν είναι μια διαδικασία ενηλικίωσης από την οποία περνούν όλα τα παιδιά.

Το μπούλινγκ δεν γίνεται αποδεκτό ως κάτι φυσικό.

Τα παιδιά δεν λύνουν τα προβλήματά τους μόνα τους, δεν ανταποδίδουν τις προσβολές και τις επιθέσεις, αλλά είναι υποχρέωση του Σχολείου να βρει τις σωστές λύσεις.

Μπούλινγκ δεν ασκείται επειδή το θύμα προκαλεί. Αν το θύμα γελάει, αυτό δεν σημαίνει ότι του αρέσει, αλλά ότι έχει βρει αυτή τη μορφή άμυνας, για να μην εμφανίζεται ως θύμα.

Τα παιδιά επίσης έμαθαν ότι αν ένα παιδί καταγγέλλει μπούλινγκ προς τον εαυτό του ή προς άλλο παιδί δεν είναι καταδότης.

Τα παιδιά οφείλουν να είναι αλληλέγγυα προς το θύμα και όχι προς τον δράστη. Τα παιδιά που με γέλια, με επιδοκιμασίες ή με τη σιωπή τους ενθαρρύνουν τον δράστη είναι συνένοχα.

Παράλληλα έγινε πολύ μεγάλη προσπάθεια με πολλούς τρόπους, ώστε να εμπεδωθεί στη μαθητική κοινότητα κλίμα ισότητας, ανεκτικότητας, συμπερίληψης, αμοιβαιότητας, αποδοχής και αλληλεγγύης. Ο σεξισμός, η ομοφοβία και οι στερεοτυπικοί χαρακτηρισμοί έπρεπε να εκριζωθούν από κάθε μάθημα, από κάθε κείμενο, από κάθε εκδήλωση και κάθε έκφραση.

Ποτέ τα πράγματα δεν είναι τέλεια. Τέλεια είναι μόνο όταν κλείνουμε τα μάτια μας και τα αυτιά μας και επαναπαυόμαστε. Όταν επαγρυπνούμε πάντα υπάρχουν ανοικτά θέματα και πάντα υπήρχαν, αλλά πλέον ήταν εντυπωσιακά λιγότερα και ηπιότερα. Είχε όμως διαφανεί ότι η κατάσταση αυτή δεν θα συνεχιζόταν για πολύ.

Μετά το 2010 η γενική διευθύντρια έκρινε πως η ψυχολόγος του γυμνασίου δεν εργαζόταν επαρκώς (την ίδια εντύπωση είχε για όλους μας) και της ανέθεσε εκτός από το γυμνάσιο και το νηπιαγωγείου. Οι γονείς του νηπιαγωγείου είναι πάντα ανήσυχοι και ήθελαν συνεχώς συναντήσεις με την ψυχολόγο, τα μικρά παιδιά δίνουν πολλές αφορμές σε μια ψυχολόγο για παρατήρηση και διερεύνηση από τις εκδηλώσεις τους στην τάξη, στο παιχνίδι και στο φαγητό. Η ψυχολόγος του γυμνασίου αφιέρωνε πολύ χρόνο στο νηπιαγωγείο, τα ραντεβού με τους γονείς διαρκούσαν πολλή ώρα και ερχόταν καθυστερημένα στις συνεδριάσεις των τμημάτων. Δεν είχε πλέον χρόνο, για να μπαίνει στις τάξεις του γυμνασίου, όπως παλιά, εγώ έφυγα από το Σχολείο και το πρόγραμμα του μπούλινγκ μπήκε στον αυτόματο.

Από εκεί κι έπειτα η εξέλιξη είναι γνωστή και τη μάθαμε όλοι.

Ας πω δυο λόγια και για τις περίφημες «Θέσεις» του Σχολείου, οι οποίες απαίτησαν δικές μου προσπάθειες δύο δεκαετιών, για να συναινέσει το Σχολείο στη διατύπωσή τους. Το Σχολείο είχε προηγουμένως τον «Δεκάλογο του Μαθητή», ο οποίος αποτελείτο από δέκα απολιθώματα άλλων παρωχημένων εποχών. Είχα επιμείνει πως πρέπει να αντικατασταθεί με θέσεις που θα αντικατοπτρίζουν σύγχρονες αξίες, όπως η ισότητα, η ανεκτικότητα στη διαφορετικότητα, η συμπερίληψη, η αλληλεγγύη, η συνεργατικότητα και ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Να μη δεσμεύουν μόνο τα παιδιά, αλλά όλη τη σχολική κοινότητα, και τους γονείς, τους εκπαιδευτικούς και το υπόλοιπο προσωπικό του σχολείου. Και να μην αποτελούνται από δέκα άρθρα σαν να είναι από Θεού, όπως οι δέκα εντολές, αλλά να μη μας περιορίζει ο αριθμός τους. Να φαίνεται ότι είναι μια ανθρώπινη κατασκευή, που στο μέλλον μπορεί να αναθεωρηθεί και να απαιτεί ειδική αναφορά σε τρανς ή non-binary άτομα.

Μετά από δύο δεκαετίες εισακούστηκα. Έκανα τον πρώτο σκελετό και επέμεινα να δοθεί σε όλους τους εκπαιδευτικούς, για να διατυπώσουν τις δικές τους προτάσεις, ώστε να είναι ένα συλλογικό έργο. Μετά την επεξεργασία των δικών τους προτάσεων οι Θέσεις επαναδιατυπώθηκαν, συζητήθηκαν σε μια μεγάλης διάρκειας γενική συνέλευση και συμφωνήθηκε ότι μας εκφράζουν και μας δεσμεύουν όλους μας.

Σε επόμενη συνεδρίαση διευθύνσεως συμφωνήθηκε ότι οι Θέσεις θα διδάσκονται κάθε χρόνο στα παιδιά, ότι τα παιδιά των μεγάλων τάξεων θα υπογράφουν ότι γνωρίζουν και δεσμεύονται από αυτές τις Θέσεις και το ίδιο να ισχύει και για τους γονείς των νέων παιδιών και τους εκπαιδευτικούς που θα προσλαμβάνονται στο μέλλον.

Από αυτά τα τελευταία δεν έγινε τίποτε. Και μετά από πολύ λίγα χρόνια οι Θέσεις διακόσμησαν τον ιστότοπο του Σχολείου, αλλά πλέον δεν έχουν δεκατέσσερα άρθρα όπως είχαν αρχικά αλλά 10 (δέκα!!!). Για να μη μείνει σε κανένα μας αμφιβολία ότι προέρχονται από θεού, ή μάλλον από θεάς, της γενικής διευθύντριας. Στον παλιό «δεκάλογο του μαθητή» ένα άρθρο έλεγε: «Αγαπάμε το ωραίο». Το τι είναι ωραίο το καθορίζει η γενική διευθύντρια. Και το δέκα είναι πιο ωραίο από το δεκατέσσερα. Είναι μέρος της παράδοσης, της συνέχειας και της ακριβοπληρωμένης εκπαίδευσης. Δέκα με τόνο.

Η πορεία είναι προδιαγεγραμμένη. Η Σχολή Μωραΐτη έχει αυτά τα δύο ξόρκια, τον κανονισμό του 1994 και τις Θέσεις. Τα ξόρκια λειτουργούν από μόνα τους, αρκεί μόνο να τα επικαλείσαι και δεν χρειάζεται να κάνεις τίποτε.

Οι πολύ μεγάλες ευθύνες της Σχολής Μωραΐτη για τη βίαιη συμπεριφορά.

Posted on by

Πολλά ακούστηκαν αυτές τις μέρες για όσα υπέστη ο δεκατριάχρονος μαθητής από συμμαθητή του στη Σχολή Μωραΐτη. Είπαν ότι φταίνε οι γονείς, φταίει η κοινωνία, φταίει το χρήμα. Μπορεί να φταίνε και αυτοί οι παράγοντες, αλλά πρωτίστως η μεγάλη ευθύνη είναι της Σχολής Μωραΐτη, η οποία παίρνει τα παιδιά από την ηλικία του παιδικού σταθμού και τα παραδίδει υπεύθυνους πολίτες στην κοινωνία.
Στην επιστολή της προς τους εκπαιδευτικούς του Σχολείου η Σχολή Μωραΐτη αναφέρεται πρώτιστα στο κυπαρίσσι που έριξε ο αέρας, κατόπιν στο επεισόδιο μπούλινγκ και τέλος στη μετάδοση των ιώσεων. Τρία δεινά της φύσης, ο καταστροφικός αέρας, το μπούλινγκ και οι επικίνδυνοι ιοί. Χειρότερο από όλα ο αέρας. Και πώς να τα βγάλει κανείς πέρα; Για τους ιούς έχουμε μάσκες και αντισηπτικά, για το μπούλινγκ έχουμε δύο ξόρκια κλειδωμένα στο ντουλάπι, τον κανονισμό του 1994 και τις Θέσεις του Σχολείου. Αλλά για τον αέρα που είναι το χειρότερο, ευτυχώς έχουμε την αυτοθυσία του προσωπικού που μάζεψε τα σκουπίδια.
Ντροπή! Με την επιστολή αυτή το Σχολείο αποδεικνύει πόσο μικρή σημασία δίνει στο μπούλινγκ. «Είχαμε και ένα επεισόδιο π στις διακοπές». Και το λέει έξι ημέρες μετά, αφού βούιξε ο κόσμος, ενώ υπολόγιζαν στην επιρροή που έχουν οι ιδιοκτήτες του Σχολείου στον συστημικό δημοσιογραφικό κόσμο με συγγενείς από τον πρώτο ως τον τρίτο βαθμό συγγένειας.
Οι βασικοί λόγοι για τους οποίους ευθύνεται η Σχολή Μωραΐτη είναι τέσσερις.

Α. Στον αποκαλούμενο κανονισμό του 1994 και στις Θέσεις του Σχολείου θα αναφερθώ αναλυτικά σε άλλη δημοσίευση. Όμως τώρα πρέπει να διευκρινίσω ότι αυτό που αποκαλείται «κανονισμός» είναι ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα δράσεων για την αντιμετώπιση του μπούλινγκ, ως επί το πλείστον μεταφρασμένο από τα Αγγλικά, από κείμενα του καθηγητή του πανεπιστημίου του Σέφιλντ Peter Smith, ο οποίος έχει εκδώσει 29 βιβλία για το μπούλινγκ και τον οποίο είχα καλέσει το 1994 για να διδάξει τη διεύθυνση, τις ψυχολόγους και τους εκπαιδευτικούς της Σχολής Μωραΐτη, πώς να προλαμβάνουμε τις εκδηλώσεις βίας μεταξύ των παιδιών. Αυτό το ολοκληρωμένο πρόγραμμα από δραστηριότητες, παρεμβάσεις των ψυχολόγων και των εκπαιδευτικών μέσα στην τάξη, ανώνυμα ερωτηματολόγια που συμπληρώνουν τα παιδιά σε τακτά χρονικά διαστήματα, αναγνώσματα και οπτικοακουστικό υλικό απέδωσε πολύ για πολλά χρόνια. Αλλά αυτό το πρόγραμμα σταματάει να αποδίδει, όταν δεν είναι σε λειτουργία και παραμένει καταχωνιασμένο σε συρτάρια, μετονομασμένο σε «κανονισμό» και πλέον χρησιμεύει μόνο ως ξόρκι, για να το επικαλούνται σε ώρα ανάγκης. Για αυτό άλλωστε δεν αναφέρεται τίποτε σχετικό στον ιστότοπο του Σχολείου.

Β. Τα παιδιά δεν κάνουν μπούλινγκ ξαφνικά στη β´ γυμνασίου. Έχουν δώσει δείγματα βίαιης και περιφρονητικής συμπεριφοράς προς άλλα παιδιά ή και ενήλικες πολύ παλιότερα. Πράγμα που σημαίνει ότι αυτά τα δείγματα παραμελήθηκαν και δεν αντιμετωπίστηκαν αποτελεσματικά με παιδαγωγικό τρόπο, ώστε να προληφθούν τα χειρότερα. Και να επισημάνω πως ένα σχολείο δεν έχει ευθύνη μόνο απέναντι στα θύματα, αλλά και προς τους δράστες, οι οποίοι συχνά είναι θύματα άλλης κακοποίησης ή είναι εκτεθειμένοι σε δυσάρεστες καταστάσεις και επιλέγουν τη βία ως διέξοδο από αυτές.

Γ. Και το σημαντικότερο από όλα, για το οποίο επέμενα από παλιά με όλες μου τις δυνάμεις. Τη στιγμή που το Σχολείο έχει τα παιδιά από νηπιακή ηλικία έχει μεγάλη ευθύνη για τη δημιουργία κουλτούρας ισότητας, ανεκτικότητας, προσφοράς, αλληλεγγύης, χωρίς διακρίσεις και παραγκωνισμούς. Τα παιδιά περνάνε στο σχολείο το μεγαλύτερο κομμάτι της ζωής τους, μεγαλύτερο από αυτό που περνούν με τους γονείς τους. Μετά τη δική μου απόλυση έχει κάνει η Σχολή Μωραΐτη κάποια προσπάθεια με συγκεκριμένα και μελετημένα προγράμματα για τη δημιουργία τέτοιας κουλτούρας;
Τα παιδιά που κάνουν μπούλινγκ, που πειράζουν, που κοροϊδεύουν, που δέρνουν αποβλέπουν στον θαυμασμό της ομάδας. Η ομάδα που θαυμάζει, που γελάει με τα καμώματα των νταήδων είναι η ηθική αυτουργός για το μπούλινγκ. Η δουλειά πρέπει να γίνεται αδιάλειπτα με την μεγάλη ομάδα. Η ομάδα πρέπει να αναπτύξει τέτοια κουλτούρα, ώστε να μην ανέχεται καμιά εκδήλωση μπούλινγκ, να μην ανέχεται κάποιο μέλος της να γίνεται θύμα κάποιου άλλου παιδιού. Η ομάδα πρέπει να μάθει να μη θαυμάζει τους νταήδες. Μόνο τότε, όταν δεν εισπράττουν θαυμασμό, αλλά αποδοκιμασία, τα παιδιά δεν καταφεύγουν στο νταηλίκι και στο θα σου δείξω ποιος είμαι εγώ.
Αντί για όλα αυτά οι άνθρωποι της Σχολής Μωραΐτη τώρα πια κοιτάνε από το παράθυρο μήπως φυσήξει αέρας και ρίξει κανένα δέντρο. Και οι διευθυντές μιλάνε στα παιδιά για αθώα, ουδέτερα πράγματα, για τα επιτεύγματα της τεχνολογίας. Και η διοίκηση ασχολείται με θέματα βιτρίνας και εντυπωσιασμού όπως το ironman και το moraitis run.

Δ. Ένα μεγάλο και περιζήτητο σχολείο, όπως το συγκεκριμένο, επιλέγει τους μαθητές και τους γονείς τους. Με πολλών ειδών εξετάσεις, όχι μόνο γνωστικές, και συνεντεύξεις. Όμως πότε σε συνέντευξη γονέων για την εγγραφή νέων μαθητών έγιναν ερωτήσεις για να ανιχνευτεί η ιδεολογία τους σε θέματα ρατσισμού, σεξισμού, ομοφοβίας, εθνικισμού; Ποτέ. Μόνο εγώ έκανα τέτοιες συνεντεύξεις στον περιορισμένο ηλικιακά χώρο του γυμνασίου. Δεν μπορεί όμως το Σχολείο ή κάποιος τρίτος να ισχυρίζεται ότι φταίνε οι γονείς, αφού αυτούς τους γονείς επέλεξε το Σχολείο, για να συνεργαστεί μαζί τους επί δεκαπέντε χρόνια κρίνοντας μόνο από το οικονομικό και κοινωνικό τους στάτους.

Η Σχολή Μωραΐτη και οι διευθυντές της κόπτονται για την αξιολόγηση, ελπίζοντας ότι μέσω αυτής θα χειραγωγούν τους εκπαιδευτικούς.
Με τα πρόσφατα γεγονότα η Σχολή αξιολογήθηκε και βαθμολογήθηκε με μηδέν.
Όσο για τους εκπαιδευτικούς, με την επιστολή που τους έστειλε το Σχολείο, αποδείχθηκε ότι τους θεωρεί ανόητους και οποιαδήποτε αξιολόγηση δεν οδηγεί στο ήδη υιοθετημένο συμπέρασμα η διοίκηση του Σχολείου θα την θεωρεί αναξιόπιστη.

Ο Πανωλεθρίαμβος της Αξιολόγησης των Εκπαιδευτικών

Posted on by

Η κατάντια της εκπαίδευσης και η αξιολόγηση παίζουν κρυφτό.

—Να τα βγάλω; Ρώτησε η κατάντια.

-Όχι, είπε η αξιολόγηση. Κρύψου κι εγώ θα τα φυλάω.

Το Highgate είναι ένα πολύ ακριβό ιδιωτικό σχολείο του Λονδίνου, που ιδρύθηκε πριν από πέντε αιώνες. Το 2020 το Highgate αξιολογήθηκε ως το καλύτερο σχολείο της Αγγλίας. Την επόμενη χρονιά, το 2021, έγιναν για το ίδιο σχολείο 257 καταγγελίες για βιασμούς και σεξουαλικές παρενοχλήσεις από τα αγόρια του σχολείου με θύματα τις συμμαθήτριές τους.
Τα πολύ τελευταία χρόνια έγιναν καταγγελίες για βιασμούς και σεξουαλικές παρενοχλήσεις σε δύο ιδιωτικά σχολεία, στα οποία φοιτούν και αριστεύουν τα παιδιά των αρίστων της ελληνικής κοινωνίας και στα οποία η επιλογή των εκπαιδευτικών περνάει από λεπτό κόσκινο. Στο πιο διάσημο από αυτά τα σχολεία οι εκπαιδευτικοί επιλέγονται κατόπιν δοκιμαστικής διδασκαλίας ενώπιον επιτροπής. Εκπαιδευτικός που ως τότε εκτιμούσα πολύ και είχε κυρίαρχο ρόλο σε επιτροπή προσλήψεων μού διηγήθηκε πως απορρίφθηκε υποψήφια καθηγήτρια, γιατί πήρε την κιμωλία και έγραφε στον πίνακα. Γιατί, σύμφωνα με αυτόν, «δεν ήξερε η ανόητη πως έπρεπε να σηκώσει ένα μαθητή να γράψει, γιατί όσο έγραφε εκείνη γυρισμένη στον πίνακα, τα αγόρια θα σχολίαζαν τα οπίσθιά της». Σε αυτήν την πρώτη αξιολόγηση της καθηγήτριας πρυτάνευσε η σεξιστική προκατάληψη της επιτροπής και η καθηγήτρια ατύχησε. Άραγε θα είχε ατυχήσει το ίδιο αν είχε σηκώσει μια μαθήτρια να γράψει στον πίνακα αντί για ένα μαθητή; Αλλά αν το σχολείο δεν έχει κανένα παιδαγωγικό μέσο, για να μαθαίνει στα αγόρια να μην σχολιάζουν τα οπίσθια των γυναικών είναι επόμενο στο ίδιο σχολείο να γίνονται καταγγελίες για βιασμούς, οι οποίοι τελικά αποσιωπώνται και παρακάμπτονται.
Τελευταία ακούμε καθημερινά για ρατσιστικές ενέργειες και αξιόποινες πράξεις εφήβων, για σωματικές και σεξουαλικές κακοποιήσεις από συνομήλικους έφηβους ακόμη και αυτοκτονίες ως αποτέλεσμα μπούλινγκ. Όλα αυτά τα συμπτώματα αξιολογούν προσωπικά την κυρία Κεραμέως και ολόκληρο το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα και αναδεικνύουν την αποτυχία τους.
Σύμφωνα με το άρθρο 16 του Συντάγματος η παιδεία αποτελεί βασική αποστολή του κράτους και έχει σκοπό την ανάπτυξη της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης των Ελλήνων. Αυτός όμως είναι ο σκοπός μιας κατεξοχήν ρομαντικής παιδείας που ακόμη δεν έχει γνωρίσει διαφωτισμό. Στην εποχή μας όμως η εθνική και η θρησκευτική συνείδηση πρέπει να αποτελούν ελεύθερες επιλογές του ατόμου εκτός σχολείου και εκπαιδευτικού προγράμματος. Οι εκάστοτε αγωνιστές της εθνικής ανεξαρτησίας μπορεί να μην είχαν πάει σχολείο, να μη γνώριζαν γραφή και ανάγνωση είχαν όμως πολύ αναπτυγμένη εθνική και θρησκευτική συνείδηση. Και πάντως αν ίσχυε ο ρομαντικός στόχος με τον οποίο επιφορτίζει το Σύνταγμα την παιδεία θα έπρεπε οι απόφοιτοι του λυκείου να έχουν πιο ισχυρή εθνική και θρησκευτική συνείδηση από τους αποφοίτους του γυμνασίου και αυτοί με τη σειρά τους να είναι πιο Έλληνες και πιο χριστιανοί από αυτούς που έχουν βγάλει μόνο δημοτικό. Όσο για τους πτυχιούχους πανεπιστημιακών σχολών θα πρέπει όλοι τους ανεξαιρέτως να φτιάχνουν πίτες του Αγίου Φανουρίου.
Τα περί εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης έχουν εισχωρήσει στο ελληνικό Σύνταγμα με ένα και μοναδικό σκοπό: Να διαμορφώσουν ένα εθνικιστικό και θρησκόληπτο εκπαιδευτικό σύστημα που εμφορείται από μισαλλοδοξία, ρατσισμό, σεξισμό και στρατιωτικές αξίες, πλαισιωμένο από αγιασμούς, εκκλησιασμούς, εικονίσματα, παρελάσεις, σημαιοφορίες και εθνικιστικά παραληρήματα, από ένα στραμπουληγμένο μάθημα Ιστορίας και αμετροεπή αποφθέγματα περί ελληνικής γλώσσας, σαν αυτά που ξεστόμισε πρόσφατα ο Προκόπης Παυλόπουλος.
Το Σύνταγμα οφείλει να ορίζει πως σκοπός της παιδείας είναι να διδάσκει πρωτίστως δημοκρατικές αξίες, την ισότητα, την ανεκτικότητα και την ισότιμη αποδοχή του άλλου φύλου, της άλλης εθνικότητας, της άλλης θρησκείας, της άλλης κουλτούρας, του άλλου σεξουαλικού προσανατολισμού, της σωματικής και πνευματικής απόκλισης.
Στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα όμως δεν έχει ενταχθεί τίποτε από αυτά κι επειδή κάποιες τέτοιες προσεγγίσεις μπορεί να γίνονταν, αλλά πολύ αργά, από το μάθημα της κοινωνιολογίας, εξοβελίστηκε και αυτό.
Αν ποτέ συζητήσετε με παλαιότερους εκπαιδευτικούς που είχαν υποστεί τα δεινά της προ του 1982 αξιολόγησης, κυρίως δασκάλους και φιλολόγους, θα σας πουν πως οι παρατηρήσεις που δέχονταν από τους τότε επιθεωρητές αφορούσαν την εθνικοφροσύνη τους και τα ελληνοχριστιανικά πλαίσια του μαθήματός τους. Προσωπικά δεν έχω καμιά αμφιβολία ότι και η τωρινή αξιολόγηση, αν της ανοίξουμε την πόρτα, θα γίνεται με στόχο την ελληνοορθόδοξη ευθυγράμμιση.
Ποιος φιλόλογος θα τολμούσε να πει ότι τα δύο έπη αποτελούν καταγραφή μιας προφορικής παράδοσης, που αποδόθηκε σε κάποιον ανύπαρκτο Όμηρο;
Ποιος θα τολμούσε να διδάξει τα αρχαία Ελληνικά με τη μέθοδο του Κέμπριτζ, χωρίς συντακτικές αναλύσεις και γραμματικές αποστηθίσεις, ξέροντας ότι έτσι θα αποτύχει στην αξιολόγηση;
Ποιος θα τολμήσει να πει ότι τα δημοτικά τραγούδια είναι του 19ου αιώνα και ότι είναι ιδεολογικά φορτισμένη η τοποθέτησή τους στο πρώτο κεφάλαιο των ανθολογίων, για να ορίσουν τις απαρχές της λογοτεχνίας; Το «σώπασε κυρά Δέσποινα και μην πολυδακρύζεις» δεν είναι του 1453, αλλά του 19ου αιώνα, όπως άλλωστε φαίνεται από τους γλωσσικούς τύπους.
Ποιος θα διδάξει λογοτεχνικό κείμενο, παρακάμπτοντας τις παρωχημένες στρουκτουραλιστικές οδηγίες του 1960, χωρίς να οδηγηθεί πάραυτα σε αποτυχία;
Ποιος θα επισημάνει τον σκοταδιστικό ρόλο της Εκκλησίας στην παιδεία κατά την οθωμανική περίοδο και αργότερα, χωρίς να λογοδοτήσει;
Ποιος θα τολμήσει να πει ότι οι γλώσσες διδάσκονται συγχρονικά και όχι διαχρονικά; Ποιος θα πει ότι η γνώση της αρχαίας γλώσσας δεν μας βοηθάει στη γνώση των νέων Ελληνικών;
Και βέβαια κανείς θεολόγος δεν θα μπορέσει ποτέ να πει ότι η φιλολογική επιστήμη έχει αποδείξει ότι τα ευαγγέλια είναι χρονικά μεταγενέστερα των ευαγγελιστών και ότι το κατά Ιωάννην και η Αποκάλυψη έχουν γραφεί από διαφορετικά πρόσωπα σε διαφορετικές εποχές.

Ο άλλος στόχος της αξιολόγησης είναι η χειραγώγηση των εκπαιδευτικών και ιδιαίτερα των νεοδιόριστων, που είναι οι πλέον αδύναμοι και οι πλέον ευάλωτοι. Αυτοί πρέπει να μάθουν τη δύναμη της εξουσίας και της ιεραρχίας, να μάθουν να υπακούουν, να μην αντιδρούν και κυρίως να μην απεργούν, να μη συνδικαλίζονται και να μην παίρνουν μέρος σε διαδηλώσεις. Και κάθε πρωί να περνούν από το γραφείο και να λένε «καλημέρα σας, κύριε διευθυντά».
Η ελληνική κυβέρνηση έχει εμπιστοσύνη στο εκπαιδευτικό σύστημα, στα αναλυτικά προγράμματα, στα σχολικά βιβλία, στις εισαγωγικές εξετάσεις, στους απόφοιτους των πανεπιστημιακών σχολών, των στρατιωτικών σχολών, των σχολών της αστυνομίας, των ολιγόμηνων εκπαιδεύσεων των ειδικών φρουρών, αλλά δεν έχει καμιά εμπιστοσύνη στους πτυχιούχους των πανεπιστημιακών σχολών, αν πρόκειται αυτοί να διδάξουν σε σχολεία. Ίσως να τους υποβιβάζει και αυτούς σε αποφοίτους λυκείου, όπως τους καλλιτέχνες. Και μαζί τους πλέον συμπαρασύρουν και εκείνους τους γονείς που βλέπουν ναρκισσιστικά τα παιδιά τους ως συνέχεια των εαυτών τους. Η κοινωνία δεν εμπιστεύεται τους εκπαιδευτικούς που είναι νέοι, γιατί είναι άπειροι, αλλά δεν εμπιστεύεται ούτε τους μεγαλύτερους, γιατί δεν έχουν κατανόηση για τα παιδιά. Και επιπλέον όλοι οι Έλληνες ξέρουν την αληθινή ιστορία, όχι αυτήν που λένε οι ιστορικοί, οι στρατιωτικοί ξέρουν καλύτερα τη γραμματική από τους δασκάλους και τους φιλόλογους, οι πολιτικοί μηχανικοί που έχουν βγάλει Πολυτεχνείο ξέρουν καλύτερα μαθηματικά, φυσική και χημεία από τους εκπαιδευτικούς που έχουν βγάλει ένα απλό πανεπιστήμιο. Οι δικηγόροι, οι γιατροί και οι καπετάνιοι ξέρουν καλύτερα παιδαγωγικά. Και το πανεπιστήμιο της ζωής είναι αυτό που δίνει τα καλύτερα διπλώματα σε όλες τις ειδικότητες των εκπαιδευτικών.
Ως γυμνασιάρχης σε ιδιωτικό σχολείο επί 23 χρόνια είχα προσλάβει πολλούς εκπαιδευτικούς. Η διοίκηση του σχολείου με πίεζε να προτιμώ άνδρες με διδακτική εμπειρία. Δεν εκδήλωνα προτίμηση ως προς το φύλο, αλλά πάντα προσλάμβανα άπειρους εκπαιδευτικούς που δεν είχαν μπει ποτέ σε τάξη. Και θα σας πω γιατί. Ένας νέος ή μια νέα που αποφασίζει να γίνει εκπαιδευτικός, με όλες τις αντιξοότητες του επαγγέλματος και τις πολύ χαμηλές απολαβές, και τελειώνει το πανεπιστήμιο και συχνά και μεταπτυχιακά και παρακολουθεί σεμινάρια και ενημερώνεται και μελετά πολύ, το κάνει από μεράκι. Αυτό το μεράκι προσλάμβανα με σκοπό να κάνω τα πάντα, για να διατηρηθεί και να μη μαραζώσει. Γιατί κι εγώ έκανα καθημερινά μια απλή αξιολόγηση. Αν ο καθηγητής έμπαινε στην τάξη χαμογελαστός κι έβγαινε χαμογελαστός, ήξερα ότι είχε γίνει καλό μάθημα. Κι αν δεν ήταν χαμογελαστός έριχνα την ευθύνη σε εμένα. Εγώ έφταιγα για εκείνο το χαμόγελο που έλειπε και προσπαθούσα να επανορθώσω.
Θα κάνω τώρα μια παρένθεση. Στο γυμνάσιο ένας φυσιογνώστης μπορεί να του ζητηθεί να διδάξει Μαθηματικά, Φυσική, Χημεία, Βιολογία, Γεωγραφία και Γεωλογία. Για ποιο μάθημα θα αξιολογηθεί; Όλα αυτά τα μαθήματα μπορεί να διδαχθούν από όλες τις αντίστοιχες ειδικότητες και στα μικρά σχολεία αυτά συμβαίνουν, γιατί εκτός από τα Μαθηματικά, τα υπόλοιπα μαθήματα είναι μονόωρα και μόνο με τις διπλές και τριπλές αναθέσεις συμπληρώνονται τα ωράρια και αντιμετωπίζονται οι ελλείψεις σε εκπαιδευτικούς. Κι αν διαπιστωθεί ότι ο φυσιογνώστης δεν διδάσκει καλά τα Μαθηματικά και ο φυσικός δεν διδάσκει καλά τη βιολογία και η καθηγήτρια των Γαλλικών και ο θεολόγος δεν διδάσκουν καλά την Ιστορία τίνος θα είναι η ευθύνη;
Είχα δεχθεί πολλές πιέσεις από τη διοίκηση του σχολείου, για να μπαίνω στην τάξη και να παρακολουθώ το μάθημα, κυρίως των νέων εκπαιδευτικών. Αρνήθηκα κατηγορηματικά και δεν το έκανα ποτέ. Και εξηγώ το γιατί:
Ένας καινούργιος εκπαιδευτικός στο σχολείο έχει μειωμένο κύρος και συχνά αυτό το εκμεταλλεύονται τα παιδιά και δυστυχώς και μερικοί παλαιοί συνάδελφοι. Το να μπει μέσα στην τάξη, για να παρακολουθήσει το μάθημα ο διευθυντής ή ο σχολικός σύμβουλος έχει ως συνέπεια να κλονίσει στα μάτια των παιδιών και των γονέων τους ακόμη και αυτό το λίγο κύρος και να το εξαφανίσει. Τα παιδιά ξέρουν πως εκείνη την ώρα εξετάζεται αν ξέρει το μάθημα ο δάσκαλός τους και αναρωτιούνται τι βαθμό θα πάρει.
Το να εισβάλει μέσα στην αίθουσα διδασκαλίας ο διευθυντής ή ο σύμβουλος έχει μοναδικό σκοπό να δείξει στον εκπαιδευτικό και στα παιδιά ποιος πραγματικά έχει την εξουσία. Την επόμενη φορά που κάποιος γονιός θα έχει ένα παράπονο ή κάποια αμφιβολία δεν θα απευθυνθεί στον εκπαιδευτικό, αλλά θα πάει κατευθείαν στον διευθυντή.
Όλα για αυτό το παιχνίδι εξουσίας γίνονται και μόνο για αυτό. Κατά τα άλλα, ο σύμβουλος και ο διευθυντής όταν μπουν στην τάξη θα δουν μόνο πώς αντιδρά ο εκπαιδευτικός όταν έχει το μαχαίρι στο λαιμό και σε καμιά περίπτωση δεν θα ξέρουν τι μάθημα κάνει, όταν είναι μόνος του με τα παιδιά.
Στους καινούργιους εκπαιδευτικούς πάντα έλεγα ότι τα δύο πρώτα χρόνια θα κάνουν πολλά λάθη, γιατί αυτό είναι αναπόφευκτο. Αλλά δεν πρόκειται να κριθούν από τα λάθη που κάνουν τα δύο πρώτα χρόνια, αλλά μόνο από τα σωστά. Και για τα λάθη τους να ξέρουν πως πάντα θα είμαι πρόθυμος να βοηθήσω και να τα διορθώσουμε μαζί.
Και στη διοίκηση του σχολείου έλεγα πως οι άνθρωποι δεν αποδίδουν σε ένα κλίμα ελέγχου, αστυνόμευσης, αμφισβήτησης και ανασφάλειας. Κάθε εργαζόμενος αποδίδει καλύτερα όταν στο εργασιακό περιβάλλον επικρατεί κλίμα εμπιστοσύνης, ασφάλειας, αναγνώρισης, συναίνεσης και γενικότερα ευημερίας.
Και τώρα θα κληθώ να απαντήσω στο μεγάλο ερώτημα. Είναι όλοι οι εκπαιδευτικοί καλοί; Δεν υπάρχουν εκπαιδευτικοί παραιτημένοι και αδιάφοροι; Και τι κάνουμε με αυτούς; Θα τους υποστούν τα παιδιά μας;
Όπως είπα και πριν εκπαιδευτικοί γίνονται όσοι έχουν αυτό το μεράκι της πολύ δύσκολης και γεμάτης άγχος δουλειάς. Δεν γίνονται όσοι θέλουν να βγάλουν λεφτά, ούτε όσοι είναι τεμπέληδες, όπως λένε κάποιοι καλοθελητές. Ξεκινούν όλοι με αυτό το μεράκι και κάποιοι στη διαδρομή το χάνουν. Γιατί το χάνουν;
Στο γυμνάσιο η Φυσική, η Χημεία, η Βιολογία, η Γεωγραφία διδάσκονται μία ώρα την εβδομάδα, ενώ τα Θρησκευτικά δύο. Από τη μία εβδομάδα ως την άλλη δεν θυμάται το παιδί το μάθημα της Φυσικής που παραδόθηκε πριν από μέρες και δεν καταλαβαίνει τι διαβάζει στο βιβλίο την προηγουμένη του μαθήματος και δεν είναι σε θέση να λύσει τις ασκήσεις. Κι αν χαθεί το μάθημα μιας βδομάδας λόγω αργίας ή άλλου λόγου τα πράγματα χειροτερεύουν. Το παιδί δεν καταλαβαίνει και φταίει ο εκπαιδευτικός που δεν τα εξηγεί καλά και το παιδί χρειάζεται φροντιστήριο. Από την άλλη ο εκπαιδευτικός που διδάσκει το μονόωρο μάθημα σε πόσες τάξεις πρέπει να μπει, για να συμπληρώσει το ωράριο, πόσους μαθητές θα έχει; Πότε θα τους μάθει; Αν βάλει μια εργασία ή ένα τεστ πότε θα διαβάσει αυτές τις εργασίες, πότε θα βαθμολογήσει τα τεστ; Ο εκπαιδευτικός σιγά σιγά μαθαίνει να έχει λιγότερες απαιτήσεις από τον εαυτό του και από τα παιδιά. Μονόωρα μαθήματα δεν πρέπει να υπάρχουν. Πρέπει να διδάσκονται περισσότερες ώρες και σε διαφορετικούς κύκλους ανά έτος.
Αλλά και για τα φιλολογικά μαθήματα που είναι δίωρα ισχύουν τα ίδια. Ο φιλόλογος στο ίδιο τμήμα διδάσκει 6 διαφορετικά αντικείμενα. Αν πάρει τα τετράδια μία φορά την εβδομάδα για κάθε αντικείμενο σε τάξη 20 παιδιών θα παίρνει 120 τετράδια την εβδομάδα μόνο από ένα τμήμα. Αν κάνει μάθημα σε δύο τμήματα αυτό σημαίνει 240 τετράδια την εβδομάδα, χώρια τα τεστ και οι εκθέσεις. Άρα χρειάζεται και ο φιλόλογος να κάνει εκπτώσεις στη δουλειά του.
Πέρα από αυτά τα εγγενή προβλήματα του εκπαιδευτικού συστήματος και του σχολικού προγράμματος που πρέπει να αντιμετωπιστούν, υπάρχουν και άλλα πολλά που μπορούν να γίνουν. Το συνεχές παράπονο των εκπαιδευτικών είναι ότι δεν αναγνωρίζεται το έργο τους, ότι είναι μόνοι τους, κανείς δεν ζητάει τη γνώμη τους και κανείς δεν την ακούει και ό,τι κάνουν πάει χαμένο. Όλα αυτά μαζί με τη στασιμότητα και την οικονομική εξαθλίωση οδηγούν σε μαρασμό.
Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να έχουν φωνή μέσα στο σχολείο και η φωνή τους να ακούγεται. Και θα ακούγεται αν όλα αποφασίζονται σε ολιγομελείς εβδομαδιαίες συνεδριάσεις εντός του σχολικού προγράμματος. Οι συνεδριάσεις πρέπει να γίνονται σε ευχάριστη ατμόσφαιρα, σε κλίμα εμπιστοσύνης που θα ενθαρρύνει ατομικές πρωτοβουλίες και έτσι κανείς δεν θα αποσύρεται και κανείς δεν θα αισθάνεται στάσιμος και περιθωριοποιημένος.
Πρέπει να γίνεται συνεδρίαση των εκπαιδευτικών του τμήματος, π.χ. όταν τα παιδιά κάνουν γυμναστική, και να συζητιέται η πορεία κάθε παιδιού και να αναζητούνται λύσεις για τα προβλήματά τους. Να διοριστούν συντονιστές για κάθε μάθημα και κάθε ειδικότητα, που θα έχουν μειωμένο ωράριο και οικονομικό επίδομα. Με ειδική χορηγία από το υπουργείο να αγοράζονται επιστημονικά εγχειρίδια από τη διεθνή βιβλιογραφία και συνδρομές σε επιστημονικά περιοδικά. Οι εκπαιδευτικοί της ειδικότητας να συνεδριάζουν κάθε βδομάδα και με την καθοδήγηση του συντονιστή να ενημερώνονται διαρκώς για την επιστήμη τους και να αναζητούν τρόπους για να γίνεται καλύτερο το μάθημά τους και να ενθαρρύνονται να συμμετέχουν σε συνέδρια με εισηγήσεις τους ή ως ακροατές. Επίσης κάθε βδομάδα να συνεδριάζει ο διευθυντής με τους υπεύθυνους καθηγητές τάξης και να συζητούν και να συναποφασίζουν όλοι μαζί για την πορεία του σχολείου, για παιδαγωγικά και πειθαρχικά θέματα, για τις σχέσεις με τους γονείς και τις κρατικές υπηρεσίες. Και να οργανώνουν μαζί προγράμματα, δράσεις και εκδηλώσεις, ώστε να διαμορφωθεί κοινή κουλτούρα μεταξύ εκπαιδευτικών και παιδιών, όχι για να αντιμετωπίζει, αλλά για να προλαβαίνει εκδηλώσεις σεξισμού, ρατσισμού και βίας. Και η κουλτούρα ισότητας από όλους προς όλους να τονίζεται σε καθημερινή βάση και σε όλα τα μαθήματα. Και ας καταλάβουν όλοι πως το μάθημα σεξουαλικής αγωγής δεν είναι τεχνικό μάθημα. Είναι κυρίως μάθημα ανθρωπίνων σχέσεων. Και γιαυτό πρέπει να αρχίζει από το νηπιαγωγείο. Και ως μάθημα δεν έχει σκοπό να τραυματίσει αθώες ψυχές, όπως ισχυρίζονται κάποιοι, αλλά να προστατεύσει τις αθώες ψυχές να μην τραυματιστούν.
Η συγκεκριμένη κυβέρνηση δεν θέλει να κάνει τίποτε από αυτά. Ξέρει μόνο να αντιμετωπίζει τα πάντα με αστυνομία. Και θέλει να μετατρέψει τους σχολικούς συμβούλους και τους διευθυντές των σχολείων σε αστυνομικούς. Αυτοί όμως θα δεχθούν αυτόν τον ρόλο;